کار سخت اما معاش کم کارگران پاک کاری پشم

فاطمه 60 ساله هر روز از ساعت هفت صبح تا چهار بعد از ظهر در یک زیر زمینی کثیف و بویناک مصروف پاک کردن پشم است.

او تارهای قهوه ای، سفید و سیاه پشم  را با دست های زخمی و خراشیده اش جدا می کند. در وقت کار در برابر گرد و بوی پشم، و همچنان بخار زهرآگین مواد کیمیاوی که برای پاک کاری پشم به کار می برد بینی و دهانش را بسته است .

او گفت: "من از صبح تا ناوقت عصر در داخل این گردوخاک هستم  بوی بد پشم واقعاً آزارم می دهد. اما من انتخاب دیگری غیر از کار در اینجا ندارم. اگر کار نکنم چه کسی برای تامین نیازهای من و نواسه هایم پول خواهد داد؟"

فاطمه در ادامه گفت در این سن و سال  نیازمند اسراحت است. او  روزانه برای مبلغ 2 دالر کار می کند و معاشش به گفته خودش در برابر زحماتی که می کشد بسیار کم است.

فاطمه گفت: "من با رئیسم درمورد معاش خود گپ زده نمی توانم. اگر چیزی بگویم از کار برطرفم می کند. آنوقت گرسنه خواهم ماند."

صنعت پشم پاکې ( کرک پاکی)  درولایت هرات حدود 400 زن را به کار گماشته است ولی این زنان در شرایط ناگوار، ساعات طولانی و با معاشات پایین کار می کنند. مسوولان دولتی می گویند که مالکان فابریکه زنان کارگر را استثمار می کنند اما کارفرمایان می گویند در شرایطی که بی کاری شدید در کشور حاکم است، آنان فرصت شغلی برای زنان نیازمند را  مهیا ساخته اند.

غلام صدیق نظری معاون شرکت نظری مدیریت یک فابریکه پروسس پشم  را در ولایت هرات به عهده دارد.

او تایید کرد که کار سخت است و معاشات پایین، اما انها  روزانه برای کارگران دو وقت  غذای رایگان نیز می دهند.

او گفت: "با این کار حداقل ما برای زنان کار می دهیم. اگرچه از مشکلات اقتصادی آنان آگاهیم ولی قادر به پرداخت پول بیشتر نمی باشیم."

مسوولان حقوق بشر می گویند که نبود قانون حداقلی معاشات باعث بدترشدن شرایط شده است.

عبدالقهار رحیمی رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر در هرات گفت که حکومت باید این مساله را حل کند.

او گفت: "متاسفانه ما میکانیزمی برای محاسبه منصفانه معاشات و تادیات کارمندان بر اساس ساعت نداریم. از اینرو... کارفرمایان از صلاحیت خود و نیازمندی های اقتصادی کارکنان سوء استفاده می کنند."

رحیمی در ادامه افزود که برای ما بسیار سخت است که مداخله کنیم . "ریاست کار و امور اجتماعی باید بیشتر در این عرصه تلاش کند تا شرایط کارمندان بهتر شود."

اما وکیل احمد سهیل رئیس کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین گفت که آنان هرچه در توان داشته باشند، انجام خواهند داد.

او گفت: "ما جلساتی را برای توضیح قانون کار دایر کرده و به آنان مشوره هایی داده ایم." اما به گفته او دپارتمنت آنان قدرت تطبیق قانون را در اختیار ندارند.

به گفته او کارگران به دلیل ساعات طولانی کار و معاشات پایین،  با خطرات  مواجه می باشند. وی گفت  "در کار شاقه، شیفت های شبانه و کار مضر برای صحت که در زیر زمین ها انجام می شوند مطابق قانون نباید زنان استخدام شوند."

مسوولان صحی می گویند که کارفرمایان برای کاهش خطر کارمندان شان زحمت کمی به خود می دهند.

محمد آصف کبیر سرپرست صحت عامه هرات گفت که پروسس پشم  ممکن است منجر به امراض جلدی و توبرکلوز شود.

او گفت: "کسانی که در پاک کاری قره قل جاهای مشابه کار می کنند خطرات صحی زیادی را مواجه می شوند."

کریمه یکی از کارگران به خوبی از خطرات مربوط به کار با پشم گوسفند آگاه است اما او می گوید انتخاب دیگری غیر از ادامه این کار ندارد.

کریمه توضیح داد: "این کار مرا به توبرکلوز گرفتار کرد. حال حتی وقتی راه می روم به خوبی تنفس نمی توانم. ولی چه کاری از دستم بر می آید؟"

قانون کار افغانستان حکم می کند که کارفرمایان باید "لباس مناسب، کفش های خاص، ماسک، عینک، دستکش و دیگر تجهیزات حفاظتی مناسب کار" بصورت رایگان در محیطی که این چیزها لازم است، در اختیار کارگران قرار دهد.

نظری، مدیر فابریکه کرک هرات گفت که آنها یک مقدار تجهیزات ایمنی تهیه کرده اند ولی کارگران ترجیح می دهند از آنها استفاده نکنند.

او گفت: "درست است که ما برای کارکنان دستکش نمی دهیم، چون آنها با دستکش درست کار نمی توانند. اما تجهیزات دیگر از جمله ماسک برای شان داده می شود. ما چهار کارمند زن را بخاطر نپوشیدن ماسک چند روز قبل برطرف کردیم."

سکینه حسینی عضو شورای ولایتی این ادعاها را رد می کند و می گوید که مفتشین در فابریکه هیچ نشانه ای از اقدامات ایمنی ندیده اند.

"وقتی ما از فابریکه دیدن کردیم از کارگران پرسیدیم  متاسفانه متوجه شدیم که این فابریکه حتی یک افغانی برای خریدن ماسک و دیگر تجهیزات مصرف نکرده است."

طاهره سجادی فعال حقوق زنان گفت که حکومت مسوولیت هایش را در برابر زنان از جمله تسهیل استخدام آنان را مساعد نمی سازند.

او گفت: "مشکلات اقتصادی زنان یکی از عوامل زمینه ساز سوء استفاده کارفرمایان می باشد."

سجادی گفت که شرکت های پروسس پشم  مانع دیدار فعالان حقوقی از ساحه کار شده اند.

او گفت: "وقتی ما برای ملاقات با کارگران آمادگی می گیریم، پیش از پیش کارفرمایان کارگران شان را تهدید می کنند که اگر شکایت کنند از کار برکنار خواهند شد. به همین خاطر آنان مشکلات شان را با ما شریک ساخته نمی توانند."

صدها خانم پاک کننده قره قل هر روزه در هرات امید چندانی به بهبود زندگی خود ندارند.

لعل بی بی 60 ساله گفت که او باوجود مریضی اش هر روز می کوشد کار کند، چون وقت و پول کافی برای تداوی ندارد.

او گفت: "من روزانه دو دالر عاید دارم، به همین خاطر نتوانسته ام پیش داکتر بروم."

لعل بی بی ادامه داد: "در چند ماه اخیر در تنفس مشکل پیدا کرده ام و سرفه ام هم زیاد شده است. هر روز ضعیف تر می شوم. خدا می داند که صحت ام چندان خوب نیست که کار کنم."