مکاتب افغانستان با کمبود ساختمان و کتاب مواجه اند

گزارشی از میوند صافی- افغانستان

گزارش شماره 401

15 جون 2011

خلیل با دست به جایی که در حرکت بود اشاره نموده گفت: "من به آن مکتب می روم." اما درانجا هیچ نشانه ای از مکتب به چشم نمی خورد- نه ساختمان و نه حتی یک کلبه ی کوچک وجود داشت.

او گفت: "آن درخت ها را می بینی؟ مکتب ما در زیر همان درخت هاست؛ ما زیر آنها می نشینیم و من از ازین خریطه بجای فرش استفاده می کنم."

این مکتبی که خلیل شاگرد صنف چهارم دران درس می خواند، نمونه ای مکاتب ولایت کاپیسا در شمال شرق پایتخت کشور می باشد. برخی مکاتب افغانستان صنف های شان را در زیر خیمه ها برگزار می کنند، و برخی دیگر حداقل دیوار دارند و شاگردان می توانند از سایه دیوارها استفاده کنند.

عبدالرسول صافی، معاون ریاست تعلیم و تربیه کاپیسا به آی دبلیو پی آر گفت که از 212 باب مکتب این ولایت 78 باب آنها هیچگونه ساختمان ندارند.

او گفت: "حال تابستان شده و هوا گرم است. وزارت تعلیم و تربیه باید به این مشکل توجه جدی کند، و از طريق  کمک های خارجی تاحدودی به این مشکلات رسیدگی نماید."

آنچه خالد در مورد مکتب اش در منطقه کچه، از مربوطات ولسوالی السای، شرح داد وضعیتی را انعکاس می دهد که در سراسر ولایت کاپیسا و سایر نقاط کشور می توان آن را مشاهده کرد.

او گفت: "ما چوکی و کتاب درسی نداریم. معلمان ما از تدریس خسته اند. بسیار به ندرت حاضر می شوند. آنها از معاشات شان شکایت دارند. کاش هرگز به مکتب نمی رفتیم."

معمولاً تعلیم و تربیه یکی از دستاوردهای عمده حکومت افغانستان و همکاران بین المللی اش پس از سقوط رژیم طالبان خوانده می شود. اما داستانهای شبیه آنچه خالد بیان کرد، نشان می دهند که برای رفع آسیب هایی سه دهه جنگ بر سیستم آموزشی افغانستان گذاشته است هنوز کارهای زیادی لازم است.

در دهه 1980، زمانی که یک اداره تحت حمایت شوروی در افغانستان حاکم بود، گروه های مجاهدین معمولاً بر مکاتب حمله می کردند و معتقد بودند که این مکاتب لانه ی ایدیولوژی کمونیست هاست. وقتی آنها کابل را در سال 1992 تسخیر کردند، جنگ داخلی شعله ور شد که در نتیجه آن مکاتب غارت و به پایگاه های نظامی تبدیل شدند. پس ازان طالبان آمدند و تنها به مکاتب پسرانه اجازه بازگشایی دادند و نصاب تعلیمی محدودی را وضع کردند که بیشتر بر محور مسایل اسلامی می چرخید.

از سال 2001 تاکنون، کمک کنندگان بین المللی مبالغ هنگفتی را در برنامه های بازسازی به مصرف رسانده اند، چنانچه اکنون وزارت تعلیم و تربیه اکنون می گوید نصف مکاتب افغانستان دارای ساختمان، لابراتوار، کتابخانه، مواد درسی و سایر تجهیزات لازم می باشند. به اساس اظهارات مسوولان وزارت تعلیم و تربیه در سراسر افغانستان به تعداد 14100 مکتب وجود دارد.

با آماده شدن شرایط، افغانها فرزندان شان را به طور دستجمعی به مکاتب اعزام کردند، اما هنوز تعداد پسران نسبت به دختران بیشتر است و از هر ده متعلم مکتب شش تن آنان پسر و چهار تن شان دختر می باشند. اما بسیاری ها در نتیجه کمبود دایمی کتاب های درسی، استادان ماهر و آموزش دیده و نبود امکانات لازم در صنف های شان از رفتن به مکتب دلسرد شده اند.

عبدالصبور غفرانی، سخنگوی وزارت تعلیم و تربیه می گوید پیشرفت چشم گیری در عرصه معارف صورت گرفته است اما حکومت نمی تواند همه کارها را به یکبارگی انجام دهد.

او گفت فعلاً 7000 مکتب ساختمان ندارد و "وزارت معارف با استفاده از  بودیجه انکشافی اش هر سال 1000 باب مکتب اعمار می کند و تلاش هایش را برای رفع این مشکل ادامه خواهد داد."

ده ها ملیون دالر برای چاپ کتاب های جدید درسی مکاتب افغانستان به مصرف رسیده است، اما تعداد محدود این کتابها به ولایت کاپیسا می رسد، هرچند این ولایت به پایتخت کشور بسیار نزدیک می باشد.

عبدالرسول صافی، معاون ریاست تعلیم و تربیه کاپیسا می گوید که کمبود کتابهای درسی "مشکل بزرگی برای برخی مکاتب" این ولایت می باشد. او افزود که این مساله را با وزارت معارف در کابل در میان نهاده اما هنوز کاری درین زمینه انجام نشده است.

عطاالله که در مکتب غیاث شهید در ولسوالی تگاب کاپیسا کار می کند، گفت: "من معلم بیولوژی هستم، اما در کتابخانه هیچ کتابی نیافتم تا با استفاده از آن برای صنف های هشتم و نهم درس بدهم. با این وضع شاگردان مکاتب چگونه بتوانند کتاب درسی تهیه کنند؟"

اتل شاگرد صنف دوازدهم مکتب غازی عثمان گفت که تعدادی از شاگردان، خودشان از کابل یا جلال آباد کتاب تهیه کرده اند. اما کسانی چون او که نمی توانند کتاب های درسی را بخرند، کتاب دیگران را به امانت می گیرند.

او پرسید: "ما نه کتاب درسی و نه معلم مسلکی داریم. پس چگونه به پوهنتون راه خواهیم یافت؟"

غفرانی در کابل به آی دبلیو پی آر گفت: "ما فوراً با ریاست معارف کاپیسا تماس می گیریم و کتاب های مورد نیاز شان را فردا خواهیم فرستاد، چرا که این {نبود کتاب} در پروسه آموزش خلا ایجاد می کند. ما در مرکز کتاب بقدر کافی داریم."

عطاالله گفت که معلمانی چون او حتی نمی توانند ضروریات اولیه شان را از طریق معاش براورده سازند.

او گفت: "به معلمی که 20 سال تجربه دارد، ماهانه صرف هشت هزار افغانی معاش پرداخته می شود و او مجبور است تا به زراعت یا کار دیگری بپردازد. در چند ماه گذشته، معاش من از 5000 به 8000 افغانی افزایش یافته است اما با این پول کاری نمی شود کرد."

وزارت معارف می گوید که حداکثر تلاشش را برای جلب معلمان با تجربه و تادیه معاش مناسب به آنان انجام می دهد.

سال گذشته معلمان برحال سه بار آزموده شدند و معاش شان افزایش یافت، طوری که معاش ماهوار برخی ها حدود 24000 افغانی نیز تعیین گردید.

وزارت معارف می گوید که پس ازین فارغان مکاتب را به معلمی استخدام نمی کند و قرار است هر سال 1000 نفر فارغان 42 باب دارالمعلم را جذب کند. قابل یاد آوریست که نه سال قبل تنها چهار دارالمعلم در سراسر کشور فعال بود.

خالد که از وعده های مقامات وزارت معارف در کابل، اطلاع ندارد، برای گرفتن جای در سایه درخت در جدال است.

او گفت: "در زیر نور آفتاب سرم را درد میگيرد ؛ و دوست ندارم روی دست ها و صورتم نور آفتاب بتابد. و درس هایی را که معلمان می دهند، نمی فهمم."

میوند صافی گزارشگریست در کاپیسا که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.

شرح عکس: مکتب غازی خیل واقع تگاب ولایت کاپیسا، خلاف بسیاری مکاتب دیگر، صاحب ساختمان می باشد اگرچه کلکین هایش هنوز شیشه ندارند (عکس: رسانه های آیساف/ مارک او دونالد افسر نیروهای دریایی ایالات متحده)