معتادان ناخواسته ی افغانستان

گزارشی از نسیمه همدرد

گزارش شماره 409

12 سپتامبر 2011

آرزو که که حدود یک سال قبل به کشیدن تریاک روی آورده است، شوهرش را متهم می کند که او را جبراً معتاد کرده است.

او گفت: "من حاضر نشدم، ولی او آخر مرا تهدید به مرگ کرد. وقتی با او تریاک می کشیدم، گریه می کردم، ولی بالاخره عادت نمودم."

آرزو گفت که شوهرش- پسر کاکایش که بخواست خانواده با او ازدواج کرده است- هشت سال در ایران زندگی کرده و درانجا معتاد شده است.

در پاسخ به این سوال آی دبلیو پی آر که چرا شوهرش او را مجبور به استفاده از مواد مخدر می کرده است، او گفت: "شوهرم گفت که زنان با شوهران معتاد زندگی نخواهند کرد- آنها یا خانه را ترک می گویند و یا آنکه با شوهران شان جنگ می کنند، لذا برای جلوگیری از مشکل خوب است که زن نیز معتاد شود."

زنان زیادی در ولایت هرات با چنین بدبختی مواجه اند، طوری که به گفته مقامات محلی مبارزه با مواد مخدر، زنان 15 درصد کل 60 هزار معتاد ثبت شده در آن منطقه را تشکیل می دهند و تعداد شان هر روز افزایش می یابد.

زمری حصین، مسوول بخش تداوی معتادان در ریاست صحت گفت که هشت دهم زنان معتاد از سوی شوهران شان مجبور به این کار شده اند.

تعداد زیاد این زنان معتاد به کلینیک شهامت، مرکز تداوی معتادان هرات مراجعه می کنند. پری گل یکی ازانهاست. او وقتی پس از عروسی متوجه شد که شوهرش بطور منظم تریاک می کشد، تلاش نمود مانع اش شود.

او گفت: "من با او جنجال می کردم و می کوشیدم مانعش شوم، ولی او مرا تهدید به لت و کوب نمود. وقتی درگیری ما بیشتر شد، او دست به لت و کوب من زد و مجبورم کرد تا همراهش تریاک بکشم. وقتی چند بار بزور مرا تریاک داد، عادت کردم و یک سال تمام به کشیدن آن ادامه دادم. پس ازان تریاک اثرش را از دست داد، لذا شوهرم هیرویین آورد و هردوی ما ازان استفاده می کردیم."

پری گل 24 سال عمر دارد، ولی در اثر کشیدن هیرویین اکنون به یک زن 50 ساله می ماند. دختر دوساله اش در کلینیک همراهش بود، ولی او قادر نبود دخترش را به بغل گرفته و آرام کند. او به مشکل می توانست بجایش بنشیند و دخترک را به بغل بگیرد.

حال او می گوید درصورت صحت مند شدن به منزل والدینش برخواهد گشت.

درعین حال، شوهرش در بخش مردانه شفاخانه تحت تداوی بود. فیض محمد 30 ساله که در بستر دراز کشیده و سیرم در بازویش نصب است، چشم اش را باز کرده نتوانست و صحبت کردن برایش سخت بود.

او تایید کرد که پری گل را مجبور به کشیدن تریاک کرده است. او گفت: "اگر معتادش نمی کردم با من نمی ماند. او پیش کس دیگری می رفت، و من بی آبرو و تنها می شدم."

مسوولان صحی می گویند که سایر عوامل دخیل در اعتیاد زنان عبارت از فقر، خشونت خانوادگی و همجواری با کشور ایران می باشند. اگرچه تریاک در خود افغانستان تولید می شود، بسیاری ها می گویند که اعتیاد بیشتر میان افرادی رایج است که مدتی در ایران مهاجر بوده اند.

حصین گفت اعتیاد زنان به یک نگرانی صحی تبدیل شده است.

او گفت: "بسیاری اطفال زنان معتاد نیز با تنفس دود معتاد می شوند، و در کلینیک تداوی می گردند. در بسیاری موارد وقتی زنان حامله مواد مخدر استفاد می کنند، اطفال شان معتاد به دنیا می آیند."

او گفت که کلینیک شهامت هر سال 155 زن را تداوی می کند، و 350 تن دیگر توسط تیم های سیار که در سراسر ولایت سفر می کنند، تداوی می شوند. در کلینیک این افراد 45 روز بستری می شوند و وقتی آنجا را ترک نمودند، از طریق تیم سیار تحت نظارت باقی می مانند تا دوباره به اعتیاد روی نیاورند.

مسوولان صحی می گویند که تعداد معتادان زن و مرد هردو اکنون بیشتر از ظرفیت محدود آنها می باشند. اما غلام جیلانی دقیق، رییس مبارزه با مواد مخدر ولایت هرات می گوید که یک شفاخانه ی 180 بستری جدید سال آینده باز خواهد شد و تاحدودی به حل مشکل کمک خواهد کرد.

ریاست امور زنان هرات می گوید که آنها می دانند مشکل در حال افزایش است، اما زهرا بیریا مسوول بخش صحت و رفاه آن ریاست می گوید که اداره اش نه پول کافی در اختیار دارد و نه ماموریت دارد تا در مورد تعداد زنان معتاد تحقیق نماید.

با این حال، او گفت که ریاست زنان با معلمان، بزرگان محلی و علمای دین برای آگاهی دهی در زمینه اضرار مواد مخدر کار می نماید. در یک برنامه ی جدید، قرار است دفتر او برای تشخیص قضایای اعتیاد جبری با پولیس همکاری نماید.

او گفت: "به اساس این برنامه، اگر شوهری خانمش را به استفاده از مواد مخدر مجبور کند، به تقاضای ریاست امور زنان دستگیر و به پولیس سپرده خواهد شد. این برنامه به زودی عملی خواهد شد."

در ماده 32 قانون مبارزه با خشونت خانوادگی، مجبور کردن زن به انجام کار غیر قانونی و غیر اخلاقی منع شده است و تا 3 ماه زندان را در پی دارد.

نور خان نیکزاد، سخنگوی قوماندان امنیه هرات گفت که تعدادی از زنان درین زمینه شکایت کرده اند.

او گفت: "پولیس شوهران آنها را احضار کرده و دوسیه های شان را آماده و به سارنوالی سپرده است."

امین الله معتصم، رییس شرعیات پوهنتون هرات گفت که مواد مخدر در شریعت مضر و ممنوع خوانده شده است، و کسی اجازه ندارد بخود یا کس دیگری آسیب برساند.

معتصم گفت: "اگر زنان توسط شوهران شان مجبور به انجام فعالیت های غیر قانونی و ممنوع شوند، نباید ازانها پیروی نمایند و باید از حق خود برای گرفتن طلاق استفاده کنند."

داکتر سید خلیل موید، روان شناس و تحلیل گر امور اجتماعی پیشبینی می کند که نرخ بالای اعتیاد در میان مادران اثرات مخربی بر کل پیکر جامعه خواهد گذاشت.

او گفت: "شکل گیری شخصیت در خانواده آغاز می شود... کودکان از آغاز با مادران شان بیشتر در ارتباط اند و بیشتر اوقات را با آنها می گذرانند. روشن است که مادر خوب، صحت مند و وظیفه شناس باعث تربیت کودکان خوب، صحت مند و وظیفه شناس در جامعه خواهند شد. اما اگر مادر یا کدام زن دیگری در خانواده ازینگونه مصیبت رنج ببرد، واضح است که کل جامعه دچار مصیبت خواهد شد."

موید هوشدار داد: "به نظر من، این بزرگترین خطریست که افغانها تاکنون مواجه شده است."

نسیمه همدرد، گزارشگریست در ولایت هرات که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.