روزنه امید برای تعلیم جوگی ها؟

گزارشی از آی دبلیو پی آر- افغانستان

گزارش شماره 362

25 می 2010

محبوب الله، 17 ساله، جوانی در ولایت بلخ بسیار تلاش کرده است تا در مکاتبی که دوستانش درس می خوانند داخله بگیرد، اما همیشه رد شده است.

او عضو جامعه اقلیت جوگی کشور می باشد که گاهی به آنان کولی نیز می گویند، و مکاتب می گویند که او بدون تذکره نمی تواند داخله بگیرد. جوگی ها هرگز تذکره تابعیت نداشته اند.

او در حالیکه گریه می کرد گفت: "من حالا به انسان بودن خود شک می کنم... وقتی بچه های دیگر را می بینم که به مکتب می روند و بر می گردند، گریه می کنم و از خدا می خواهم که مرگ نصیبم کند، چرا که از زندگی سیر شده ام."

سن ورود به مکتب در افغانستان 7 سالگی می باشد. اگر کودکی تا آن سن تذکره نداشته باشد، او می تواند از تذکره پدرش استفاده کند. اما درین مورد این کار نیز ممکن نیست، زیرا پدر محبوب الله نیز تذکره ندارد. این یعنی محرومیت او از تعلیم و تربیه.است

ملک حشمت الله، يکتن از بزرگآن جوگی های منطقه بابا یادگار در مزار شریف گفت که نفوس آنان به هزاران نفر می رسد و از شرایط مناسب زندگی محروم اند و از طریق گدایی پول به دست می آورند.

او گفت: "ما می خواهیم که اطفال ما آینده روشن داشته باشند، باسواد و تحصیل کرده باشند و در ادارات دولتی کار داشته باشند. ما می خواهیم خانه و زمین داشته باشیم. تا چی وقت گدایی کنیم؟ وقتی به مکتب می رویم، اطفال ما را قبول نمی کنند."

سید محمد سامع رییس دفتر کمیسیون حقوق بشر در مزار شریف گفت که به اساس قانون اساسی هر فرد حق تعلیم دارد: "اگر جوگی ها اتباع افغانستان نیستند، چرا در دوران انتخابات برای شان کارت رای دهی توزیع شد و رای شان معتبر شمرده شد؟"

جوگی ها می گویند که آنان حدود 150 سال قبل از بخارا، آذربایجان و سایر مناطق به دلایل مختلف به افغانستان کوچیده اند. آنان در بخش های مختلف کشور زندگی می کنند و از سوی مردم محل به نام های مختلفی چون جت، قوال و چنگاری یاد می شوند.

نفوس آنان روشن نیست، اما خود جوگی ها می گویند که تنها در بلخ 1000 خانواده می باشند.

اکنون، عده یی از مقامات حکومتی به حل مشکل تعلیم جوگی ها اظهار تمایل کرده اند.

آقای محمد ظاهر پنهان، رییس معارف ولایت بلخ گفت که او این مساله را با تعدادی از نهادها در میان گذاشته و راه حلی آماده کرده است.

او گفت: "فعلاً من برنامه دارم تا برای اطفال جوگی بین سنین 8 تا 14 ساله فرصت تعلیم را مهیا کنم. ما در عین حال پلان داریم برای جوگی های مسن تر کورس های سواد آموزی و حرفوی در محلات شان دایر کنیم."

اما، چنین می نماید که در زمینه تذکره که برای دسترسی به تعلیم حیاتی می باشد، پیشرفت ناچیزی بدست آمده است. هنوز درین زمینه یک مشکل اداری بین کابل و ولایات موجود است.

عبدالرحمان معقول رییس ثبت احوال و نفوس در کابل، ادعا می کند که برای جوگی های تمام ولایات بجز ولایت کابل که در طول تاریخ جوگی ها تمایل به اقامت درانجا نداشته، تذکره توزیع ميشود

اما عبدالخالق روستایی، رییس عمومی ثبت احوال و نفوس ولایت بلخ گفت که او قادر به رسیدگی به این مشکل نیست. او گفت: "برای صدور تذکره به جوگی ها، نیاز به فرمان کتبی مقامات بلند پایه می باشد. اما من هنوز دستوری برای دادن تذکره به جوگی ها دریافت نکرده ام."

"اگر جوگی ها می خواهند تذکره بگیرند، باید نمایندگان شان را نزد مقامات بلند پایه حکومتی برای گرفتن فرمان روان کنند تا به اساس آن فرمان ما بتوانیم برای شان تذکره توزیع کنیم."

او گفت که این مساله را با کمیسیون مستقل حقوق بشر و نمایندگی سازمان ملل در مزار شریف بارها در میان گذاشته است.

اما کوچره، جوگی 60 ساله که در منطقه کارته صلح مزار شریف زندگی می کند گفت که او چندین بار به دفتر توزیع تذکره در ولایت بلخ مراجعه کرده و هربار برایش گفته شده که قبل از صدور تذکره باید از کابل مکتوب بیاورد.

او گفت: "وقتی به کابل می رویم، هیچ کاری انجام داده نمی توانیم و مقامات ما را به دیده انسان نمی بینند."

صاحب نظر، یک کلان قومی جوگی ها گفت که او تلاش کرده تا مساله شان را با مقامات مطرح کند و حتی برای شان اجازه وارد شدن در دفتر حکومتی داده نشده است.

او گفت: "مردم عادی ما را نادیده می گیرند، اما مقامات بکلی از ما نفرت دارند. ما بارها کوشیده ایم که مقامات بلندپایه را ببینینم، اما آنان حاضر به ملاقات با ما نشده اند. آنان به ما بدیده انسان نمی بینند. ما نمی دانیم که کجا مراجعه کنیم."

سامع رییس دفتر محلی کمیسیون حقوق بشر گفت که او کمیته را برای حل مشکل تذکره تشکیل داده که دران نماینده دفتر یوناما و نماینده دفتر یونیسف نیز شامل اند.

او گفت: "ما سروی جوگی ها را در شمال تکمیل کرده ایم و گزارش آن به زودی نشر می شود. ما از وزارت امور داخله می خواهیم تا مشکل تذکره جوگی ها را حل کند."

اما امان الله کلان جوگی های کارته صلح گفت که مقامات از جوگی ها سوء استفاده می کنند.

او گفت: "وقتی انتخابات می شود، یا کدام مساله ملی پیش می آید ما افغان هستیم، اما زمانی که حکومت و مقامات به اهدف خود رسیدند، ما را فراموش می کنند و می گویند که شما افغان نیستید. این چی گونه عدالت و انسانیت است؟"

"ما از حکومت می خواهیم که به ما بعنوان شهروندان افغانستان نگاه کنند. ما از حکومت می خواهیم که برای ما تذکره بدهند تا اطفال ما بتوانند درس بخوانند."