تداویهای سنتی زندگی افغانهارا به خطر می اندازد
داکتران درشمال افغانستان می گویند که فقر و عدم آگاهی باعث می شود مردم به تداوی های سنتی محلی روی آورند، و این کار آسیب های بیشتر صحی را در پی دارد.
تداویهای سنتی زندگی افغانهارا به خطر می اندازد
داکتران درشمال افغانستان می گویند که فقر و عدم آگاهی باعث می شود مردم به تداوی های سنتی محلی روی آورند، و این کار آسیب های بیشتر صحی را در پی دارد.
گزارشی از عبدالطیف سهاک- افغانستان
گزارش شماره 385
پاینده در کنار بستر پسر بیمارش تکیه زده و اشک می ریزد. پسرک پاینده بعد از یک عملیات قطع بازو، در شفاخانه تحت مراقبت قرار دارد.
پاینده می گوید که دست پسرش سه هفته قبل در جریان بازی با دوستانش در قریه ای از مربوطات ولایت سمنگان شکسته بود. او گفت که پسرش را نزد شکسته بند محلی برده بود و شکسته بند پس از جابجا کردن شکستگی، گفته بود که دست پسرک برای چند روز درد خواهد داشت.
پائنده گفت "بعد از یک هفته وضعیت پسرم بدترشد واورا به شفاخانه ولایتی بلخ بردم.داکتران بعداز معاینه تصمیم گرفتند که بازوی اورا قطع کنند، بخاطریکه آنها میگفتند که استخوان بسته شده سیاه گشته است."
اوهق هق کنان علاوه کرد که "این همه نتیجه حماقت ما بی توجهی دولت به حال مردم عادی است."
تداوی سنتی در افغانستان پیشینه قدیم دارد و در مناطق دوردست که فاقد سرک و کلینیک صحی می باشند، هنوز بعنوان شیوه تداوی حاکم می باشد. افرادی که دارای مهارت های شکسته بندی و طبابت گیاهی می باشند، حرفه خود را بشکل میراث خانوادگی از اجداد خود بدون آموزشهای مسلکی به ارث میبرند.
ازینرو این گونه تداویها گاه زخمهای شدید، بیماری های خطرناک و یا حتی مرگ را سبب میشوند. عواقب این گونه تداوی ها برای زنان حامله بسیار سنگین می باشد. داکتران هشدار میدهند که دولت باید گام های موثری را علیه چنین اعمال غیرقانونی بردارد.
غوث الدین انوری، رئیس شفاخانه ولایتی بلخ میگوید که او تا هنوز پنج شکسته بند را بعد از آنکه چندین طفل به سبب تداوی آنها بازوی خود را از دست داده بودند، به پولیس معرفی کرده است.
رحیم الله حمید، همکار آقای انوری که مسوولیت وارد ارتوپیدی (استخوان) را بعهده دارد، گفت که در جریان سه سال گذشته، او دست و پای 60 طفل و افراد جوان را قطع کرده است و افزود هرگاه این اطفال و جوانان بجای مراجعه به شکسته بند، برای تداوی به اسرع وقت نزد داکتر می آمدند، احتمالاً دست و پای شان قطع نمی گردید.
او گفت "شکسته بندها قسمت شکستگی استخوان بازو و پا را چنان محکم بسته می کنند، که جریان خون در آن قسمت مسدودمی شود و درطی چند روز سبب سیاهی آن بخش استخوان میگردد." او افزود که از مشکلات فرا راه افرادی که اعضای بدن شان قطع می شود آگاه است اما این تنها راه نجات جان آنان می باشد.
به گفته آقای حمید "فقر مشکل دیگری بر سر راه مردم است و باعث می شود که مردم نتوانند برای تداوی به آسانی به شهر بیایند. آنها معمولا نزد شکسته بند میروند و شکسته بندها معمولاً از 200 الی 500 افغانی فیس می گیرند. اما مردم از عواقب این کار خبر ندارند."
در همان بازار تنها در فاصله 50 متر از شفاخانه، شکسته بند مشهوری بنام غلام محمد قراردارد.
این مرد 60 ساله میگوید که پیشه شکسته بندی را از پدر و پدرکلانش آموخته است و روزانه بین پنج الی ده نفر با پا و دست شکسته یا کسانی که از درد پشت و عضلات شکایت دارند، نزدش مراجعه مینمایند، و او با مساج دادن با دست و مرهم گذاری به آنها بین 250 الی 500 افغانى حق الزحمه از هر مریض می گیرد.
او ادعای داکتران را که گویا تداوی آنها منتج به قطع اعضای بدن مریضان می شود، رد کرده می پرسد: "اگر مردم جور نمی شوند، چرا به ما مراجعه می کنند؟"
داکتر سخی نوراوغلی سخنگوی وزارت صحت عامه گفت که آنها نگران این وضعیت هستند ولی تصدیق نمود که مردم بدلیل آنکه چاره دیگری نمی بینند به تداوی های محلی اتکا می کنند.
موصوف گفت: "درحال حاضر وزارت صحت عامه روی مسوده قانونی کار مینماید که به اساس آن شکسته بندها آموزش خواهند دید تا بعد از دریافت تعلیمات لازم به کار خود ادامه داده و به مریضان آسیب نرسانند."
افغانستان بلند ترین میزان مرگ و میر مادران را در سطح جهان دارا میباشد، و زنان هنگام وضع حمل بخاطر عدم دسترسی به سهولت های صحی یا عدم تمایل به کمک های طبی مرسوم جان شان را از دست می دهند. بسیاری ها به قابله های تعلیم ندیده مراجعه می کنند، و در عین حال متخصصان می گویند مردها از ترس آنکه مبادا خانم شان را کدام داکتر مرد تداوی کند، زنان را به شفاخانه نمی برند.
گلبدین، باشنده ولسوالی زارع در ولایت بلخ خانم حامله اش را به شفاخانه بلخ آورده چون خانم اولش در حضور قابله های روستایی در جریان وضع حمل جان داده است.
او گفت: "خانم دومم را به شفاخانه آورده ام چون نمی خواهم تجربه تلخ گذشته را بار دیگر تکرار کنم."
نصیره، یکی از ماموران بخش ولادی و نسایی شفاخانه بلخ گفت که بسیاری مرگ و میرهای مادران در منطقه قابل جلوگیری می باشد.
او گفت: "در بسیاری مناطق، مردم از بردن زنان بار دار به داکتر ابا می ورزند، ازینرو هر سال ده ها خانم جان خود را از دست می دهند."
نصیره یادآور شد که کلینیک ها و قابله های تعلیم یافته، در بسیاری نقاط ولایت موجود اند اما مردم قابله های سنتی را ترجیح می دهند.
او گفت: "قابله های روستایی هیچ دانش ندارند، و به مادران باردار در جریان وضع حمل کمکی نمی توانند، از همین رو مادران می میرند."
داکتران می گویند که روش های طب یونانی نیز دارای خطرهای بالقوه می باشند، از جمله اینکه این تداوی ها درد را تسکین می دهد اما علت مریضی را از بین نمی برد.
دواخانه جانان در مزار شریف دواهای یونانی را برای امراض مختلف از قبیل درد کمر، تب، سردردی و تکلیف جگر می فروشد.
نفیسه به دکان آمده تا برای مشکل چاقی اش دارویی بخرد. او گفت که خواهرش با تداوی یونانی وزنش را بسیار کم کرده است. او گفت: "فروشندگان دواهای یونانی داروی خوب می دهند. اینکه می گویند اینان چیزی نمی دانند، دروغ است. اینان مهارت های شان را طی نسل های متمادی کسب کرده اند."
جانان که روزانه حدود ده نفر را تداوی می کند گفت که هیچ آموزش رسمی را برای تداوی یونانی ندیده است و هرچه را می داند با شاگردی و کارآموزی نزد دیگران آموخته است.
او گفت: "من با یک داکتر {طب سنتی} برای سه سال بحیث شاگرد کار کردم. همه مهارت های او را آموختم. حال، مستقلانه کار می کنم و مردم از تداوی ام راضی اند."
اما، داکتران می گویند که داروهای طبیعی ممکن است مضر تمام شود، چون درد را تسکین می دهند اما ریشه اصلی مرض را تداوی نمی کنند.
انوری، رییس شفاخانه بلخ گفت: "داکتران یونانی در تداوی خود از داروهایی استفاده می کنند که برای تسکین درد خوب است، و مریضان تصور می کنند که تکلیف شان رفع شده است، اما در بدن شان امراض دیگر ظاهر می شوند."
او گفت: "در شش ماه گذشته بیش از 20 قضیه ثبت شده است که در آنها مریض به دلیل استفاده از تداوی سنتی شدیداً آسیب دیده یا فوت کرده است."
تداوی سنتی با آنکه گاهی موثر تمام می شود، اما روشن است که همیشه چنین نیست.
نقیب الله می گوید که برادرش وقتی سال گذشته پایش شکست، نزد شکسته بند رفت و حالا کاملاً خوب شده است.
او اینگونه توضیح داد: "اگر به این وضع نزد داکتر بروید، ممکن است تداوی تان شامل ایکسری و عملیات شود و هزینه تداوی تان را به 2500 افغانی بالا ببرد. اما، شکسته بند شما را به 200 افغانی تداوی می کند."
اما نقیب الله وقتی چندی قبل دستش ضربه دید به همان شکسته بند مراجعه کرد. اما دستش هنوز از کار افتاده و بلا استفاده به گردنش آویزان است.
عبدالطیف سهاک خبرنگاریست که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.
