زنان فراري افغان از ازدواج جبري مي گريزند

گزارشي از بهمن بومان- افغانستان

گزارش شماره 381

26 نوامبر 2010

در افغانستان،‌ جايي كه اكثر زنان همسران خود را انتخاب نمي كنند، زيبا خانم 18 ساله زماني كه نسبت به شخصي عاشق شد، احساس كرد كه راه ديگر جز فرار از خانه ندارد.

زماني كه زيبا و پسر عمه اش اعلان كردند كه مي خواهند ازدواج كنند، پدرش مخالفت كرد و خواستار مبلغ 15000 دالر تويانه شد.

زيبا گفت:‌ "پدرم مي خواست مرا در بدل همين مبلغ به پسر كاكايم كه 40 سال دارد و صاحب زن و چند فرزند است، عروسي كند. در واقع او مي خواست مرا بفروشد. من و پسر عمه ام تصميم گرفتيم فرار كرده و از طريق نهادهاي عدلي مشكل خود را حل كنيم." زيبا در يك خانه امن در شهر مزار شريف پناه برد، جايي كه از دو ماه به اينسو درانجا زندگي مي كند.

نورالدين 80 ساله، پدر زيبا، به خانه امن دعوت شده بود تا ديده شود كه او و دخترش به توافق مي رسند يا نه. او جداً اين ادعا را رد مي كند كه مانع ازدواح زيبا با پسر عمه اش شده است. او پسر عمه زيبا را متهم مي كند كه زيبا را براي فرار از خانه فريب داده است. او گفت:‌ "اگر اين شخص با چهار ريش سفيد آمده و خواستار عروسي با دختر من مي شد، چي دليل وجود دارد كه من مانع ازدواج آنها مي شدم؟ حال او مرا بدنام كرده، لذا من هرگز حاضر نيستم اجازه دهم دخترم با او عروسي كند."

زيبا نسبتاً خوشبخت است. نه تنها ازين جهت كه خانواده اش حاضر است ميانجيگري براي برگشت دوباره دخترشان را به خانه بپذيرند، بلكه ازين جهت نيز كه او محل امني براي فرار يافته است.

به اساس قانون افغانستان، زنان و دختراني را كه از خانه فرار مي كنند مي توان براي يك سال به زندان انداخت، و گاهي به دليل ننگي كه چنين قضايا در پي دارد، خانواده حاضر نمي شود آنها را دوباره در جمع خود بپذيرند.

حميد سفوات مسووليت گروپ حمايت افغانستان را بعهده دارد كه خانه امني را در مزار شريف اداره مي كند كه دران اكنون 31 زن و دختر به سر مي برند. او گفت از زماني كه در سال 2006 اين خانه امن ايجاد شد، سازمان او تاكنون به 1400 قضيه فرار از خانه در ولايات شمالي بغلان، سمنگان، بلخ، جوزجان، سرپل و فارياب پرداخته است.

در بسياري موارد، موضوع با ميانجيگري حل شده است، هرچند گاهي اين كار هفته ها و حتي ماه ها را در بر گرفته است.

در جامعه سنتي افغانستان، بسياري تصاميم در مورد آينده زنان از سوي اعضاي مردم خانواده ها گرفته مي شود. ناظران مي گويند دين اسلام به زنان اجازه مي دهد كه شوهرشان را انتخاب كنند و ازدواج جبري را منع مي كند، اما در افغانستان عنعنات بر قانون اسلامي چيره مي باشد.

قاضي سيد محمد سميع، مسوول دفتر كميسيون حقوق بشر در شمال افغانستان، مي گويد تعداد دختراني كه از خانه فرار مي كنند در سالهاي اخير افزايش يافته است.

سامعه 14 ساله، باشنده ولسوالي شلگره ولايت بلخ يكى از كسانيست كه خواستار كمك كميسيون مي باشد. او مي خواهد كه كميسيون دخالت كرده و نامزدي اش را با مردي كه 22 سال بزرگتر از اوست فسخ نمايد. او زماني كه شش سال داشت  خانواده اش اين نامزدي را تنظيم كرده بودند و حال تاكيد دارند كه با آن مرد عروسي كند.

او گفت:‌ "من نمي خواهم با كسي ازدواج كنيم كه سنش چند برابر من است، به اين خاطر اينجا {كمسيسون حقق بشر} آمده ام تا نامزدي ام فسخ گردد."

فوزيه نوابي، مسوول شعبه زنان در دفتر مركزي كميسيون حقوق بشر گفت كه در آخرين ديدار از زندان هاي زنانه، او با 15 دختري كه به دليل فرار از منزل در ولايت بلخ،‌ 22 تن از جوزجان، هشت تن از سرپل و چهار تن از سمنگان، ملاقات كرده است. او گفت:‌ "همه آنها گفتند كه خلاف خواست شان به شوهر داده شده اند، برخي آنان به دليل لت و كوب فرار كرده اند، و ديگران بخاطري كه به "بد"‌ داده شده اند."

"بد" يك رسم افغاني است كه دران دختران در بدل قرض خانواده، يا بعنوان غرامت در برابر قتل به شوهر داده مي شوند.

سميع تاييد كرد كه "بد" يكي از عوامل فرار زنان از خانه مي باشد و فقر و سطح پايين سواد نيز از جمله عوامل عمده اين مشكل اند.

اما همچنان اظهار داشت كه پديده هايي چون سريال هاي خارجي و تلفون هاي موبايل انتظارات غير واقعبينانه در ذهن دختران ايجاد مي كند و نفوذ خانواده را كاهش مي دهد. او خواستار پايان دادن به اينگونه "هجوم فرهنگ بيگانه" شد.

ملالي روشن دل عثماني، مسوول انجمن  دفاع از حقوق زنان بلخ كاملاً با اين نظر اظهار مخالفت كرد و گفت كه رشد رسانه هاي چاپي، راديو و تلويزيون پس از سقوط رژيم طالبان در سال 2001 به زنان جوان كمك كرده است تا از حقوق شان بيشتر آگاه شوند.

او گفت:‌‌ "آگاهي از حقوق شان روحيه جديدي به زنان داده و باعث شده كه آنان از منزل فرار كنند."

بهمن بومان خبرنگاريست در شمال افغانستان كه از سوي آي دبليو پي آر تربيت شده است.