زندانیان هراتی آموزش می بینند

گزارشی از صادق بهمن- افغانستان

گزارش شماره 386

6 جنوری 2011

هرچند زندان ها معمولاً در افغانستان  در وضعیت بسیار ابتدایی قرار دارند، اما یکی از آنها در شهر هرات به منظور آموزش مهارت هایی که ممکن است زندانیان را پس از رهایی در کاریابی کمک کند، قدم های بی سابقه ای را برداشته است.

در درون ساختمان زندان، زندانیان در دسته های جداگانه گردهم می آیند و ظاهراً چنین به نظر می رسد که آنها در حال اعتصابمی باشند. با دقت بیشتر، متوجه می شویم که هر گروپ مصروف یک کار می باشند- برخی ها چارچوب کلکین و دروازه تیار می کنند، عده ای قالین می بافند و دیگران مصروف کفش سازی اند. واحدهای تولیدی متعدد دیگر نیز که هرکدام حدود 100 نفر را به کار گماشته اند، در بخش دستمال دوزی، مهره بافی و حلبی سازی زندانیان را تربیت می کنند.

مسوولان می گویند که 80 درصد از 2120 زندانی که در میان شان 120 خانم نیز می باشند، اکنون مصروف کارهای درامدزا می باشند.

عبدالمجید صادقی، رییس زندان می گوید که این ابتکارات در نوع خود در افغانستان بیسابقه می باشد و به زندانیان اجازه می دهد تا وقت خود را بطور موثر در آموزش حرفه هایی بگذرانند که پس از رهایی در کاریابی کمک شان خواهد کرد و در عین حال نرخ ارتکاب مجدد جرم را در میان شان پایین خواهد آورد.

صادقی به آی دبلیو پی آر گفت: "در ابتدا پیشه وران در بدل معاش از بیرون زندان آورده شدند تا مهارت های حرفوی خود را به زندانیان بیاموزند. اما وقتی زندانیان این حرفه ها را آموختند مسوولیت گرفتند تا مهارت های خود را به تازه واردان انتقال دهند و اکنون همه کارها توسط خود زندانیان که تجربه فراوان کسب کرده اند، انجام می شود."

رییس زندان توضیح داد که مواد خام با پول حکومت خریداری می شود، و وقتی اشیای ساخته شده به فروش می رسند، این هزینه ها از قیمت فروش کسر شده و 40 درصد پول باقیمانده را نیز حکومت می گیرد، و متباقی 60 درصد پول به زندانیان پرداخته می شود.

این کار برای زندانیان بسیاری زمینه کمک به اعضای خانوداده شان را در خارج از زندان فراهم می سازد.

احمد 28 ساله، به تازگی و پس از یک ماه کار همراه با تیمش یک تخته قالین را بافته و توانسته است مبلغ 3000 افغانی سهمش را به خانم و دو طفلش بفرستد.

او گفت: "هرگز امروز را فراموش نمی کنم، چون اولین معاشم را که نتیجه زحمتم بود، بدست آوردم."

او که بخاطر تهدید کسی توسط چاقو، به یک سال زندان محکوم شده است می گوید پس از محکومیت یگانه نگرانی اش این بود که او تنها نان آور خانواده می باشد و وقتی او در زندان است، اعضای خانواده اش ممکن است با مشکلات شدید اقتصادی مواجه شوند.

گل احمد 23 ساله، به اتهام قاچاق مواد مخدر به چهار سال زندان محکوم شده است و تا حال دو سال از دوره محکومیت اش را سپری کرده است. او با آنکه در گذشته هیچ تجربه در فلزکاری نداشته است، اکنون یک فلزکار ماهر است. او ماهانه مبلغ 5500 افغانی عاید دارد و خانواده اش را از لحاظ مالی کمک می کند. اما احمد از سهم 60 درصدی اش راضی نیست و ادعا می کند که کل کار را زندانیان انجام می دهد و گرفتن 40 درصد از سوی حکومت منصفانه نمی باشد.

زندانیان زن، همچون گلثم 24 ساله نیز وظایف پردرامدی بدست آورده اند. او بخاطر عمل دزدی یا ارتکاب خشونت نه بلکه تنها به دلیل فرار از منزل که در افغانستان جرم پنداشته می شود، به زندان انداخته شده است. (برای معلومات بیشتر به گزارش ماه نوامبر آی دبلیو پی آر زیر عنوان زنان فراري افغان از ازدواج جبري مي گريزند، مراجعه کنید.)

او که سرگرم مهره دوزی یک دست پیراهن مردانه بود، گفت فکر زندانی بودن او را بسیار آزار می داد، اما اکنون ازینکه کار مفیدی انجام می دهد، خرسند است.

او گفت: "حال کار خوبی انجام می دهم و همه فکرهای بد ذهنم را ترک گفته اند. به آینده ام می توانم امیدوار باشم، چون از مهارتی که آموخته ام می توانم درامد خوبی بدست آورم."

این پول برای خانواده های زندانیان بسیار مهم می باشد آنها را از فقر شدید نجات می دهد.

نوریه که 53 سال دارد، یک پسرش به جرم قتل از چهار سال بدینسو در زندان بسر می برد. در اوایل محکومیت پسرش که تنها نان آور خانواده بود، او مجبور شد در کوچه ها دست به گدایی بزند. اما از زمانی که پسرش در زندان صاحب کار شده، و هر ماه می تواند 2500 الی 5000 افغانی به خانه بفرستد، وضع خانواده اش بهتر شده است.

او گفت: "اگرچه پول کمیست اما مرا از گدایی نجات داده است."

فعلاً درین زندان در یک سال معادل 150 هزار دالر امریکایی عاید بدست می آید، و پلان هایی برای افزایش فروشات روی دست است.

محمد یوسف امین، کارمند اتاق تجارت و صنایع ولایتی گفت قالین ها، دستمال ها و مهره دوزی های زینتی تولید زندان در کنار سایر کالاهای هراتی به فروش می رسد و مقداری در خارج کشور نیز صادر شده است.

درحالیکه برخی ها از ابتکار استخدام زندانیان استقبال می کنند و می گویند بسیاری زندانیان به دلیل فقر مرتکب جرم شده اند، اما دیگران با این دیدگاه موافق نمی باشند.

محمد داود منیر، تحلیلگر امور اجتماعی فواید برنامه های توانبخشی را تایید می کند اما معتقد است این امر در عین حال ممکن است نرخ جرایم را افزایش دهد، چون دیگر کسی از زندانی شدن هراسی نخواهد داشت.

او در عین حال می گوید، سهل گیری در مقررات ممکن است زندانیان را ترغیب کند تا ابزار کارشان را دزدی کرده و با استفاده ازانها از زندان فرار کنند.

این نظر از سوی عده ای از باشندگان هرات از جمله دکانداری بنام عبدالواحد نوری نیز تایید گردید. او گفت: "در گذشته مردم با شنیدن نام زندان می لرزیدند، اما امروز کسی از رفتن به پشت میله های زندان نمی ترسد- آنها می گویند خوب است مدتی را درانجا با غذای مفت بگذرانیم و مهارت هایی نیز کسب کنیم."

آقای صادقی گفت که اینگونه نگرانی ها پایه ای ندارد. او گفت که زندانیان بدقت نظارت و محافظت می شوند و برنامه استخدام، نرخ جرایم را کاهش داده است.

زیرنویس عکس: مسوولان امنیتی از ساختمان های تازه اعمار شده زندان در هرات دیدن می کنند. (عکس: رسانه ها آیساف)