د سندرغاؤو ستونزيگ

د طالبانود بنستگپال رژيم سقوط د سندرغاؤو په غوإونو كيگ د ساز او سرود انكگازيگ خپريگ كؤيگ، هغه چيگ له اسلام حگخه د مجرد تعبير له مخيگ ييگ د سازغإول او سندريگ ويل منع كؤى وو.

مسعود چيگ په ودونو او شگاديو كيگ له شلو كلونو خگخه را په ديگ خوا أول وهي، د طالبانو له راپرحگيگدو وروسته له پاكستان خگخه خپل مورني هيگواد ته راستون شو. تر اوسه د ساز د غإولو په تور دوه حگليگ وهل شوى أبول شوى دى. هغه وايي: "لومؤى ييگ را خگگخه په شكردريگ كيگ أول واخيست او دويم حگل د ده سبز په ولسوالة كيگ ييگ راته أول په برچيگ سورى سورى كؤ."

اوس مسعود له كابل بهر د محفلونو لپاره د ورتكگ جرات نه كوي او وايي چيگ كه اّن "خگوك راته أالر هم راكؤي، نه حگم."

سندرغاؤى دين محمد غمخور اّى أبليو پي اّر ته وويل، چيگ "له كابل بهر خلك له موسيقة سره چندانيگ مينه نه لري. موإ پوهيإو چيگ هلته زموإ بيگ عزتي كيإي. موإ يوازيگ په هوتگلونو كيگ واده خوشگوو، حگكه هلته موإ ته خگه ويگره نه پيدا كيإي."

دوه مياشتيگ د مخه د پغمان په ولسوالة كيگ د واده په مراسمو لاسي بم وروغورحگول شو او مركگ او ژوبله يگي رامنحگته كؤه.

د طالبانو په رژيم كيگ يوازيگ له يو كوچني دريال سره د مذهبي او ملي سندرو ويلو اجازه لرله.

په افغاني تگولنيگ كيگ يوه مشهوره وينا ده، چيگ وايي: "موسيقي د روح غذا ده." فولكلوري موسيقي اوإده مخينه لري او په هيگواد كيگ يو بأاى دود موجود دى، چيگ په حگينو برخو كيگ صوفيانه ساز او سرودگ د يو أول عبادت په توكگه اجرا كيإي.

دا نه يوازيگ طالبان وو، چيگ په ديگ وروستيو وختونو كيگ ييگ په موسيقة بنديگز لكگولاى وو، بلكيگ په افغانستان كيگ نزديگ زيات شميگر سندرغاؤي په كابل كيگ د شوروي د ملاتؤي رژيم له رانسكوريگدو خگخه وروسته په ساز او سندرو بانديگ د مجاهدينو د بيگلابيگلو ألو د بنديگز لكگولو له امله د هيگواد پريگشگودلو ته اؤ شوي وو.

ددغو سندرغاؤو يوزيات شميگر د پاكستان د پيگشگور له لاريگ خپله موسيقي افغانستان ته په پتگه راليگإله. اوس د امنيتي انديگشگنو له امله يوازيگ يو خگو هغه ييگ هيگواد ته راستانه شوي دي.

په ديگ وروستيو وختونو كيگ فرهاد دريا چيگ د يو غزل بول سندرغاؤي په توكگه ييگ په افغانانو كيگ زيات شهرت موندلاى دى، په متحده ايالتونو كيگ له ديارلس كلنيگ جلاوطنة وروسته بيگرته هيگواد ته راستون شوى دى، چيگ د هيگواد په پلازميگنه كيگ يي يوه غوغا رامنحگته كؤيگ ده.

فرهاد دريا د يو احساساتي مطبوعاتي كنفرانس په ترخگ كيگ وويل: "اوس مهال افغاني موسيقي لكه يو شكيگدلى كميس دي. هره تگوتگه ييگ هر چيگرته پرته ده. يوه تگوتگه ييگ په وطن كيگ او بله يي بهر. او وزن او تال هم نه لري."

هغه د امنيتي ستونزو پروا ونه كؤه او ژمنه ييگ وكؤه چيگ يو حگل بيا غزل راژوندى او دود كؤي او اّن "تر پخوا أير پياوؤى او حگواكمن." فرهاد دريا وايي: "غواؤم په كابل كيگ د موسيقة يو شگاركگوتگى جوؤكؤم او له هر لوري ديگ شگاركگگوتگي ته دروازيگ پرانيزم."

هغه شگايي د مذهبي محافظه كارو عالمانو او ملايانو له يويگ سختيگ جكگؤيگ سره مخامخ شي، حگكه هغوى استدلال كوي، چيگ ساز او سرود په حگانكگؤو مناسبتونو، لكه واده، كوژدن، دخگو نجونو پسيگ د نارينه ماشوم د زيگإيگدنيگ پر مهال او نورو خو شحاليو كيگ تگولو منكراتو او بدو اعمالو ته لار پرانيزي.

مولوي خواهرزاده د تره خيگلو د اخوند صاحب د جومات ملا امام، هلته چيگ د مسعود أول مات شوى وو، د اّى أبليو پي اّر خبريال ته وويل، چيگ دا راز محفلونه مسلمانانو ته د منلو وؤ نه دي. هغه وايي: "د لوط عليه السلام قوم په ديگ أول كارونو بوخت و او د خپلو مشرانو او عالمانو په خبرو ييگ غوإونه نه كگرول، په نتيگجه كيگ پوپنا شول."

د تره خيگلو يو مشر، حاجي محمد اكبر، له ديگ تگكي سره موافق دى او وايي، كه د ودونود اسيگ مگحفلونه وي او حگوانان په كيگ چرس وخگكوي او شراب وخوري او ناوؤه اعمال سره ته ورسوي، نو زموإ راتلونكى نسل به بيگ لاريگ شي. موإ له حكومت خگخه غواؤو چيگ د شپيگ ودونه منع كؤي او يوازيگ د ورحگو ودونو ته ديگ اجازه وركؤشي."

هغه واده والا ، چيگ په محفل كيگ ييگ مسعود وهل شوى او أبول شوى و، د هيگواد د راتلونكي په هكله نهيلىشگكاريگده، چيگ داسيگ محفلونو ته د ساز غإولو اجازه نه وركول كيإي او په داسيگ زور زياتة او وهلو أبولو لوبه پاي ته رسيإي.

هغه چيگ نه ييگ غوشگتل نوم ييگ واخيستل شي، اّى أبليو پي اّر ته وويل :" په افغانستان كيگ دموكراسي نه شته. هسيگ په نوم بانديگ دموكراسي ده."

په حقيقت كيگ په سندرغاؤو بانديگ حملو أاروونكيگ صحنيگ رامنحگته كؤيدي.

نوراّغا چيگ په ودونو كيگ سندريگ واييگ او أول وهي، اّى أبليو پي اّر ته وويل، "چيگ په ديگ وروستيو وختونو كيگ د بكگراميو په ولسوالة كيگ شپإ وسله وال راغلل، زه ييگ وأبولم او أول ييگ رامات كؤ. هغوى خپل مخونه په دستمالونو پتگ كؤي وو او زما له جيب نه ييگ تگوليگ روپة، چيگ پنحگْه زره افغانة كيگدليگ، واخيستيگ . "

دگ واده خاوند چيگ هغه هم نه غوشگتل نوم ييگ وليكل شي، وويل، دين او مذهب يوازيگ يوه پلمه ده. هغه خلك تگول لوچكان دي. هغه وويل: "هغوى نه مكتب لوستى، نه مدرسه. نه عالمان دي او نه ملايان. هغوي په كوخگو كيگ كگرحگي راكگرحگي او چرس خگكوي. كله چيگ كوم يو غريب سؤى وكگوري، نو وايي چيگ دا كار خو په اسلام كيگ حرام دى. هغوى د اسلام له نوم خگخه ناوؤه استفاده كوي او خپل كار كوي، چيگ د خلكو په پيسو خپل جيبونه أك كؤي."