Krım Platforması Rusiyanı qəzəbləndirir – Amma Nə Məqsədlə?
Yüksək profilli ictimai tədbirin məqsədi yarımadanın işğalını beynəlxalq gündəmin diqqətində saxlamaqdır.
Krım Platforması Rusiyanı qəzəbləndirir – Amma Nə Məqsədlə?
Yüksək profilli ictimai tədbirin məqsədi yarımadanın işğalını beynəlxalq gündəmin diqqətində saxlamaqdır.
Ukraynalı analitiklər xəbərdarlıq etdilər ki, son Krım Platforması zirvəsi əlbəttə ki, Rusiyanı ziddiyyətə sövq etsə də, sammitin uğurlu hesab edilməsi üçün konkret fəaliyyət planı təqib edilməlidir.
Avqustun 23 -də Kiyevdə keçirilən - Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov tərəfindən qəzəblə "boş bir rusofobik cəhd" olaraq qiymətləndirilən ilk toplantı Ukrayna hakimiyyətinin təşəbbüsü ilə Krım məsələsini qlobal gündəmdə saxlamaq üçün keçirilib.
Tədbirə doqquz Avropa ölkəsi prezidenti və dörd baş nazir olmaqla 46 ölkənin yüksək səviyyəli nümayəndələri qatılıb. Forumun sonunda Rusiya işğalının qanunsuzluğunu təsdiqləyən və "müvəqqəti işğala sülh yolu ilə son qoyulması üçün məsləhətləşmə və koordinasiya formatı" nın yaradıldığını elan olunan birgə bəyannamə qəbul edildi.
İmzalayanlar "Rusiyanın hərəkətləri tələb edərsə" sanksiyaların gücləndirilməsinin mümkünlüyünü də açıqladılar.
Krım Platformasının açıq şəkildə Moskvanı qəzəbləndirmə effekti var idi. Forumdan əvvəl Rusiya sanksiyalar siyahısını genişləndirdiyini açıqladı. Sammitin hazırlıq işlərinə nəzarət edən Ukraynanın xarici işlər naziri Dmitri Kuleba və müavini Əminə Cəfərova da əlavə edilib.
"Adətən, heç olmasa az da olsa, dialoq yeri saxlamaq üçün xarici işlər nazirlərinə sanksiya tətbiq etmirlər. Ancaq o qədər boğaza yığılıblar ki! " deyə Kuleba Facebook səhifəsində şəhr bildirib. "Rusiya Krım platformasının qisasını alacağına söz verdi. Və məndən aldı. Lakin Rusiya nə məni, nə də Ukraynada və xaricdə Krım Platforması üçün birləşmiş heç birimizi dayandıra bilməyəcək."
Ukrayna Elmlər Akademiyasının üzvü, politoloq Qalina Zelenko Moskvanın iki seçimi olduğunu söylədi - ya Krım təşəbbüsünə məhəl qoymamaq, ya da fəal şəkildə qarşı çıxmaq. "Rusiya ikinci yolu seçdi və bununla da bu təşəbbüsə çox ciddi yanaşdığını göstərdi" deyə qeyd edib.
Strateji Rabitə və İnformasiya Təhlükəsizliyi Mərkəzinin rəhbəri Lyubov Tsibulskaya da eyni fikirdədir. O, qeyd edib ki, Rusiya, qopardılmış yarımadanın tanınmasına nail ola bilməyərək, indi oradakı varlığını normallaşdırmağa çalışır. Tsibulskaya, "Bu, Rusiya Federasiyasının artıq bir neçə ildir davam etdirdiyi strategiyadır" deyə qeyd edib. “Bu, Rusiyada keçirilən beynəlxalq forumlarda sözdə Krım nümayəndələrinin iştirakı ilə başladı, sonra Avropa siyasətçiləri - marjinal olanlar da - Krımı ziyarət etdilər; tezliklə qlobal fəaliyyət yarımadaya qayıdacaq və sonra Rusiyanın faktiki olaraq tanınmanın artıq baş verdiyini və yekunlaşması üçün yalnız siyasi formallıq məsələsi olduğunu söyləmək üçün hər cür əsası olacaq".
Bəzi ukraynalı siyasətçilər Krım Platformasının nəhayət Rusiyanı arxa plana keçirmək üçün açar olduğunu söylədilər.
Avropa Həmrəyliyi Partiyasının üzvü Aleksey Qonçarenko: "Bu çox yaxşı fikirdir - indiyə qədər əsasən Krım məsələsində özümüzü müdafiə etmişik. Və indi ilk dəfə hücum etməyə çalışdıq. İlk cəhd çox uğurlu olmasa da, hər şeydən əvvəl düzgün strategiyadır. Çox təəssüf ki, belə bir ideya daha əvvəl irəli sürülməyib" deyə əlavə edib.
Həqiqətən də, prezident Vladimir Zelenski zirvəyə yekun nitqində bildirib ki, bu təşəbbüs açıq şəkildə ona görə irəli sürülüb ki, Krımın qeyri-qanuni ələ keçirilməsinin tanınmasın, daha təcavüzkar cəhdlər olunarsa, Rusiya Federasiyasına qarşı əlavə sanksiyaların tətbiq edilməsini nəzərdən keçirmək öhdəliyi açıq qoyulsun, Qara dəniz bölgəsində təhlükəsizliyi və sabitliyi gücləndirmək üçün bütün iştirakçı ölkələrin səylərinə qoşulmaq zərurətə çevrilsin.
"Rusiya ilk dəfə beynəlxalq səviyyədə işğalçı dövlət kimi tanındı və müvəqqəti işğal edilmiş ərazidə insan hüquqlarının pozulmasını dərhal dayandırmalı, beynəlxalq humanitar və insan hüquqları təşkilatları üçün Krıma məhdudiyyətsiz giriş təmin etməlidir" - deyə əlavə etdi.
Digər iştirakçılar da oxşar nikbin proqnozlar veriblər.
"İlk addımı atdıq - toplandıq və Ukraynanın ərazi bütövlüyünü qorumağa hazır olduğumuzu göstərdik" - Çex Senatının spikeri Miloş Vıstrchil deyib.
Lakin bir sual hələ də aktual olaraq qalır ki, həqiqətən mi sammit faktiki olaraq Krım yarımadasının işğalına son qoyulması cəhdlərini dünya gündəminə əsaslı bir şəkildə çıxması uğuruna nail olacaq.
"Siz Rusiya Federasiyasının sammitə olan ağrılı reaksiyasından istədiyiniz qədər zövq ala bilərsiniz, lakin bu onları öz məqsədlərinə çatmaq üçün cəhdlərini aktivləşdirməyə məcbur edəcəkdir" - Tsibulskaya deyib. "Təşəbbüs üzərində nəzarəti ciddi şəkildə tələb etmək üçün Ukraynanın hərəkətləri sistemli olmalıdır."
Hərtərəfli fəaliyyət planı, Ukraynanın Rusiyanın- xüsusilə uzun müddətdə, Kremldə hakimiyyət dəyişikliyi olacağı təqdirdə Krım üzərində suverenliyinin "sürünən tanınması" planlarını əngəlləməsinin yeganə yolu idi.
Tsibulskaya "Ən azından bu vəziyyətdə Ukraynanın danışıq mövqeyi indikindən daha güclü olacaq" deyə qeyd edib.
Bəziləri Ukrayna hökumətinin belə bir strateji planlaşdırma qabiliyyətinə malik olduğuna inanmırlar.
"İndiki Ukrayna hakimiyyətinin uzunmüddətli perspektivdə işləmək qabiliyyətinə dair ciddi şübhələr var" Zelenko deyib. "İndiyə qədər problemləri parlaq, lakin qısa müddətli kampaniyaların köməyi ilə həll etməyə çalışıblar." O, xəbərdarlıq edərək deyib: "Ukraynanın səlahiyyətli təbəqəsi Krım platformasının mənfi nəticələrini tezliklə hiss edə biləcəklər". Kreml, axır ki, onlar üçün əlverişsiz bir prezident olan Zelenskidən məyus olub. Onlar artıq XİN rəhbərinə sanksiya şəklində xəbərdarlıq göndəriblər.
Çox güman ki, Ukrayna ilə əlaqədar olaraq, [keçmiş prezident Pyotr] Poroşenkonun dövründə işləyən bir strategiya tətbiq ediləcək - heç bir güzəşt olmayacaq və Ukrayna hökumətinə maksimum ziyan dəyəcək.
This publication was prepared under the "Amplify, Verify, Engage (AVE) Project" implemented with the financial support of the Ministry of Foreign Affairs, Norway.
