رویای زنان افغان از ورزش

شکیبا رزاقی، خانم سی‌ساله از چاریکار پس ازایجاد یک مکان ورزشی در صحن ریاست امور زنان ولایت پروان ، شیفته‌ ورزش رزمی تکواندو شده است.

خانم رزاقی ازجمله نخستین زنی است که در کورس متذکره ثبت نام کرده است. وی تمرینات چهارماهه‌اش را با علاقه فراوان در یکی از سالون های ورزشی ریاست امور زنان پروان تحت نظر مربیان زن فرا گرفت. سرزنش و بدرفتاری مردم نتوانست او را از دنبال کردنِ اشتیاقِ تازه اش باز دارد.

وی می‌گوید: « بسیاری از زنان و دختران به‌شمول خودم تهدید شدند تا ورزش را رها کنند، ولی ما به‌خاطر اشتیاقی که داشتیم ادامه دادیم.»

پس از آن، شب هنگام، مردان مسلح وارد ریاست امور زنان شدند و شیشه‌های سالون ورزشی را شکستند و تمام تجهیزاتش را از بین بردند. بعد از آن واقعه، دیگر هیچ کس جرات نکرد به ورزش ادامه بدهد.

خانم رزاقی می‌گوید: « باآنکه برای مسوولین امنیتی در باره این قضیه اطلاع داده شد، ولی آنان هیچ کاری نکردند و ما هنوز هم نمی‌توانیم در هیچ رشته‌ی ورزشی سهم بگیریم.»

این در حالی است که مشارکت زنان در صحنه‌ ی ورزش پس از سقوط طالبان در ۲۰۰۱، رشد چشم‌گیری داشته است.

در بسیاری از شهرها زمینه ورزش برای زنان از سوی دولت فراهم شده و رقابت‌کننده‌گان زن مدال‌های متعددی را از مسابقات منطقوی و بین‌المللی به افغانستان آورده اند.

سنت‌های محافظه‌کارانه گاه‌گاهی زنان را از ورزش باز می‌دارد که این به سلامتی فزیکی و روحی آنان صدمه وارد می‌کند و از سوی دیگر فرصت‌ها را برای ورزشکاران اماتوری چون خانم رزاقی، محدود می‌سازد.

مقامات در ولایت پروان در شمالِ کابل می‌گویند که تلاش‌های مان برای راه‌اندازی برنامه‌های ورزشی برای زنان همواره به یک مانع پس از دیگری برخورده است.

سید حسام‌الدین سادات، آمر ورزشی ولایت پروان می‌گوید که این ولایت دارای ۱۸ فدراسیون ورزشی است که تنها مردان در آن مشغول اند و بَستی برای زنان وجود ندارد.

وی افزود: « ما چندبار تلاش کردیم تا یک فدراسیون ورزشی برای زنان ایجاد کنیم، ولی نتوانستیم، چون خانواده‌ها به‌دلیل تهدیدات امنیتی، مشکلات اجتماعی و نبود یک محل مناسب، دختران شان را اجازه نمی‌دهند در ورزش سهم بگیرند.»

نادره گیاه، رییس امور زنان پروان نیز تایید می‌کند که غلبه بر تبعیض و چالشِ فقدان امکانات، کار دشواری است.

او می‌گوید: « ما ضمنِ صحبت با سازمان‌های تمویل کننده در باره ایجاد یک سالون ورزشی سرپوشیده برای زنان، تلاش می‌کنیم روی ذهنیت‌سازی برای مردان نیز کار کنیم تا آنان درک کنند که ورزش برای زنان و دختران چقدر مهم است.»

در چاریکار فقط یک نقطه بنام «گلغندی» وجود دارد که زنان شجاع در آن جا به دوش می‌پردازند.

هرچند روزانه پولیس دراین ساحه گزمه میگردد، ولی دوش‌کننده‌گان می‌گویند که آنان هنوزهم احساس ناآرامی می‌کنند.

هوسی بایان، عضو شورای ولایتی پروان طبق توصیه داکتر برای کم کردن کلسترول بدنش هر روز برای دوش به آنجا می‌رود. او می‌گوید که با شهرداری در مورد اعمار یک سالون ورزشی سرپوشیده از سوی آژانس زیست ملل متحد به همکاری بانک جهانی صحبت کرده است و یگانه انتخاب وی برای اعمار این سالون تپه گلغندی است.

وی می‌گوید: « داکتر برایم ورزش توصیه کرده، اما در تمام پروان نتوانستم جایی را پیدا کنم که در آن بتوانم به گونه‌ی منظم ورزش کنم، بنابر این به گلغندی آمدم تا دوش کنم، ولی در این‌جا نیز احساس امنیت نمی‌کنم.»

مقام‌های امنیتی این ادعا که خطرات امنیتی زنان را از اشتراک در فعالیت‌های ورزشی باز می‌دارد را رد می‌کنند.

محمد زمان مموزی فرمانده پولیس پروان می‌گوید که افراد وی همواره از تپه گلغندی نظارت می‌کنند تا مطمین شوند هیچ کس زنان را مورد آزار و اذیت قرار نمی‌دهد.وی می‌گوید، ممکن است حساسیت‌های فرهنگی زنان و دختران ورزشکار و علاقه‌مند ورزش را مانع شود، ولی پولیس حاضر است تا آنانی که می‌خواهند ورزش کنند را حمایت کند.

وی همچنان افزود: «ما تا کنون هیچ شکایت یا پیشنهادی از سوی دختران یا کدام سازمان مبنی بر این که کی یا چی زنان را از ورزش باز می‌دارد، دریافت نکرده‌ایم. ما آماده‌ایم هرگونه مشکل امنیتی را حل کنیم.»

هراس از آزار و اذیت، یک عامل کلیدی است، حتا میان روشن‌فکرترین افراد جامعه.

شفیع‌الله، دانش‌جوی ادبیات دری در دانشگاه پروان می‌گوید که ورزش برای زنان همان قدر مهم است که برای مردان است.

در حال حاضر خانواده وی به‌دلیل نبود امکانات و ترس از آزار و اذیت اجازه نمی‌دهد دو خواهر وی ورزش کنند. شفیع‌الله‌ می‌گوید: «اگر شرایط خوب می‌بود هرگز مانع آنها نمی‌شدیم.»

یک شانس ورزشی

علمای دینی می‌گویند که در اسلام هیچ محدودیتی برای مشارکت زنان درورزش وجودندارد، مگر اینکه کدام نیازشرعی پیش بیاید.

مولوی زمری قانع عالم مشهور دینی درپروان می گوید: « اگرزنان در هنگام ورزش حجاب اسلامی را مراعات کنند و دریک محل مناسب و دور از حضور مردان ورزش نمایند ومربی شان نیز زن باشد، در این صورت هیچ ممنوعیتی دراسلام وجودندارد»

دختران حتی در جریان سالهای مکتب شان فرصت‌های کمی برای ورزش کردن در اختیار دارند.

زینت دانش آموز 17 ساله مکتب «هرا جلالی» چاریکار که با استفاده از میدان بازی مکتب شان با دوستان خود ابتدایی‌ترین نوع والیبال را بازی میکند، می گوید که در آنجا حتا امکان دسترسی به یک میدان ورزشی مجهز وجود ندارد. وی گفت ((من بسیار علاقه دارم که در یک میدان مناسب با تجهیزات واقعی، والیبال بازی کنم و فرصت اشتراک در بازی های ملی وبین المللی را داشته باشم، ولی می دانم که هرگز نمی توانم این رویایم را به حقیقت مبدل کنم.))

زرمینه سرمعلم مکتب هرا جلالی می گوید صدها دانش آموز دیگر نیز می‌خواهند ورزش کنند، اما با کمبود امکانات ورزشی مواجه اند  وی گفت ((ما با آنکه با ریاست ورزشی پروان در تماس بودیم، اما آنها هیچ توجهی به درخواست ما نکردند. حتی آنها دختران مکتب ما را ملاقات نکردند.))

 اما این اتهامات را سادات غیرعادلانه می‌خواند و می‌گوید: « ما علاقه‌ مند فراهم‌ سازی فرصت های ورزشی برای دختران چه در داخل و یا خارج ازمکتب استیم، اما فعالیت‌های ما به دلیل کمبود منابع مالی محدود است.

با این حال، تغییر تعصبات سنتی و محافظه‌کارانه در حال حاضر دشوار به‌نظر می‌ رسد.

رامین، راننده 25 ساله مسیرِ کابل- پروان می‌گوید که وی به شدت مخالف ورزش کردن زنان است. وی می‌گوید((دختران را به ورزش یا مسابقات چه؟ زنان باید در خانه بمانند و به کارهای روزمره و مسئولیت‌های شان به عنوان مادررسیده‌گی کنند. ورزش و فعالیت‌های دیگرِ مشابه به آن فقط بهانه‌هایی اند که باعث می‌شوند زنان رفتار غیر اخلاقی پیدا کنند ))