چاه های نفت در افغانستان
کشورهای همسایه ممکن است ازینکه افغانها به تولید و تصفیه نفت آغاز کرده اند، ناخرسند باشند.
چاه های نفت در افغانستان
کشورهای همسایه ممکن است ازینکه افغانها به تولید و تصفیه نفت آغاز کرده اند، ناخرسند باشند.
گزارشی از عبدالطیف سهاک- افغانستان
گزارش شماره 399
1 جون 2011
افغانستان در حال توسعه صنعت کوچک نفت می باشد، چنانچه برخی چاه ها قبلاً به کار خود آغاز کرده و تعدادی نیز امسال فعال خواهند شد.
عده ای از کارشناسان نگرانند که مبادا کشورهای همسایه نسبت به این منبع تازه سرمایه افغانها احساس حسادت نموده و در برابر رشد آن مشکل تراشی کنند. دیگران به این باورند که خطرات جدی در داخل کشور این صنعت را تهدید می کند و ممکن است احتکار کنندگان مثل سایر بخش های اقتصادی این صنعت را نیز به یغما ببرند.
در انگوت که 20 کیلومتر از مرکز ولایت سرپل فاصله دارد، نفت از چهار چاه با فشار شدید فوران می کند. نفت خام توسط لاری های تانکردار به حیرتان انتقال داده می شود و درانجا تصفیه شده به پترول، دیزل و محصولات غلیظ تر نفتی مبدل می گردد.
استخراج نفت از چاه های انگوت که حدود 60 میلیون بیرل نفت تخمین می شود، آغازیست برای بهره برداری 1.8 میلیارد بیرل نفت کشور. بیشتر این ذخایر نفتی در ولایات بلخ، جوزجان و سرپل واقع می باشند.
وحید الله شهرانی، وزیر معادن افغانستان می گوید که تولید کنونی نفت با نرخ 800 بیرل در روز، در یک سال به ارزش 10 میلیون دالر عاید برای دولت خواهد داشت.
اما، این مقدار نفت تنها 3% کل تقاضای کشور (13 میلیون بیرل) را در سال تشکیل می دهد. اما، آغاز خوبی برای افزایش تولید و ایجاد هزاران جای کار جدید می باشد.
شهرانی می گوید که در اواخر سال جاری میلادی، میدان های نفتی دیگری نیز در ولایات سرپل و بلخ از طریق داوطلبی به شرکت های استخراج نفت بین المللی سپرده خواهد شد. او افزود که شرکت های افغان به تنهایی قادر به استخراج نفت نمی باشند.
وزیر معادن افغانستان پیشبینی کرد که با به ثمر رسیدن دور بعدی برنامه های استخراج و تصفیه نفت، 80 درصد نیازهای داخلی براورده خواهد شد.
افغانستان غیر از نفت، منابع طبیعی غنی دیگری نیز دارد، اما تاکنون روند سرمایه گذاری های خارجی برای بهره برداری ازین منابع کند بوده است. اولین سرمایه گذاری بزرگ خارجی توسط دو شرکت چینی در معدن مس عینک ولایت لوگر صورت گرفته است.
فعلاً تنها یک دستگاه تصفیه نفت در حیرتان، شهرکی نزدیک مرز ازبکستان وجود دارد. این فابریکه توسط یک شرکت خصوصی افغان بنام کام گروپ اعمار شده است. شرکت محلی دیگری بنام غضنفر نیز می خواهد ماشین آلات ضروری برای راه اندازی یک فابریکه ی تصفیه نفت را وارد کند.
آتیلا، رییس فابریکه تصفیه نفت کام می گوید که هر روز به مقدار 200 بیرل نفت درین فابریکه پروسس می شود اما از آلودگی نفتی که از انگوت آورده می شود شکایت دارد.
او گفت: "40 درصد آن آب و نمک است. ما این مشکل را به مقامات گزارش داده ایم و اگر حکومت نسبت به قیمت وضع شده {50 تا 60 دالر فی بیرل} تجدید نظر نکند، مجبور به فسخ قرارداد خواهیم شد."
صنعت نفت همین حالا در شمال کشور تعداد زیادی را به کار گماشته است، چنانچه 200 نفر در تصفیه خانه مصروف کار می باشند و تعداد بیشتری در بخش های استخراج، ترانسپورت و امنیت استخدام شده اند.
خدای بیردی، یکی از ده ها راننده در مسیر سرپل-حیرتان می گوید که با آغاز استخراج در سایر میدان های نفتی، هزاران فرصت شغلی دیگر بوجود خواهد آمد.
او گفت: " یک روز در میان نوبتم می رسد تا نفت را به تصفیه خانه انتقال دهم، و هر بار مبلغ 400 دالر برایم می ماند. این عاید خوبی است."
خان محمد باشنده محل گفت که کارگران زیادی برای اعمار سرک بین سرپل و انگوت و سایر کارها مصروف می باشند. او افزود که در بخش امنیت میدان های نفتی نیز زمینه استخدام افراد جدید وجود دارد.
ساکنان محل ازینکه نفت در منطقه تصفیه نمی شود، ناراضی اند.
فیض الله یکی از افراد محل گفت: "ذخایر نفت در منطقه ماست و تصفیه خانه نیز باید درینجا باشد، تا مردم صاحب کار شوند. در غیر آن، چاه های نفت سودی برای ما نخواهد رساند."
محمد انور رحمتی، والی سرپل نیز با تایید این نظرات می گوید در شرایطی که تولیدات محلی وجود ندارد، تصفیه خانه می تواند به ایجاد جای کار و جلوگیری از پیوستن جوانان به شورشیان ضد حکومتی کمک کند.
کام گروپ می گوید که این موضوع در قرارداد ذکر نشده است، و با آنکه آنها علاقه مند به اعمار تصفیه خانه ها در نزدیک چاه های نفت می باشد، اما شرایط برای این کار مساعد نیست.
آتیلا گفت: "در منطقه {انگوت} برق و خط ریل وجود ندارد، و تا بنادر تجارتی نیز فاصله زیادیست، لذا نمی توانیم درانجا فابریکه اعمار کنیم."
تصفیه خانه های جدید، از وابستگی افغانستان به نفت وارداتی که از کشورهایی چون عراق، روسیه، قزاقستان، ایران پاکستان، ازبکستان و ترکمنستان می آید، خواهد کاست.
این وابستگی باعث می شود که هرگونه اخلال در روند واردات منجر به مشکلات زیادی گردد، چنانچه زمستان سال گذشته، کشور ایران نزدیک به 2000 تانکر تیل را در مرزش با افغانستان متوقف نمود.
ابراهیم اوغلی، یکتن ازتجاران در مزار شریف گفت: "ما با کشورهای صادر کننده مشکلات زیادی داریم که تعدادی ازین مشکلات غیر قابل توضیح می باشند. امیدوارم خداوند به مردم و حکومت ما توانایی استخراج نفت در داخل کشور را بدهد تا بیش ازین به دیگران نیازمند نباشیم."
روابط سیاسی با ایران و پاکستان از مدت ها به اینسو دچار مشکل بوده است، و تعدادی از افغانها هراس دارند که هیچ یکی از کشورهای همسایه از خودکفایی افغانستان در بخش انرژی خوشحال نمی باشند، بخصوص آن کشورهایی که دارای حوزه نفتی مشترک با افغانستان اند. آنان نگرانند که مبادا این کشورها برای ایجاد ناآرامی در مناطق نفت خیز مانع بهره برداری افغانها ازین ذخایر گردند.
زلمی میرزاده، انجینر نفت و گاز در مزار شریف، گفت که ذخایر هایدروکاربن افغانستان به کشورهای ترکمنستان، ازبکستان و تاجکستان نزدیک می باشد و احتمال دارد آغاز روند استخراج در افغانستان، کشورهای یادشده را نسبت به کاهش ذخایر نفتی خود شان نگران کند.
او گفت: "همسایه های ما، بخصوص آنهایی که با هم مرز میدان های نفتی ما می باشند، به نحوی از انحا مانع بهره برداری نفت افغانستان شده اند، و هنوز تلاش دارند این کار را با چالش مواجه کنند. در دهه 1980 میلادی و حتی قبل ازان، اتحاد جماهیر شوروی ذخایر نفتی افغانستان را سروی نمود ولی مانع استخراج این ذخایر شد، به دلیل آنکه این کار کشورهای مجاور را متاثر می کرد."
خطر دیگری که در داخل کشور این صنعت را تهدید می کند اینست که احتمال دارد همزمان با ایجاد ظرفیت داخلی تصفیه، فساد نیز در بازار پرسود نفت افزایش یابد.
احسان، رییس اداره استندارد ملی افغانستان گفت که تجهیزات لازم برای آزمایش نفت در حیرتان نصب گردیده است و نفت های وارداتی درانجا تست می شوند تا از ورود تیل بی کیفیت به بازار کشور جلوگیری صورت گیرد. احسان گفت که تجهیزات مشابه در همه گمرکات نصب خواهد شد، ولی او تایید کرد که حکومت افغانستان بر برخی مسیرها کنترل ندارد.
او گفت: "تیل بی کیفیت از طریق مناطق مرزی وارد می شود. چون حکومت بر آن مناطق کنترل ندارد ازینرو دفتر ستندارد نیز در چنان محل ها فعال نیست."
حاجی طاهر، تاجر مواد نفتی در ولایت بلخ گفت که با ورود نفت داخلی در بازار، "مافیای نفت" به وارد کردن نفت بی کیفیت اقدام خواهد کرد. به گفته ی او نفت خام بی کیفیت از کشورهای خارجی به داخل افغانستان انتقال داده شده و پس از تصفیه در داخل کشور به فروش خواهد رسید.
او گفت: "نمی توان در زمینه جلوگیری از عرضه نفت بی کیفیت، به ادارات دولتی اعتماد کرد."
عبدالطیف سهاک گزارشگریست در ولایت بلخ که از سوی آی دبلیو پی آر تربیت شده است.
