کودکان افغان مورد هدفِ گروه های قاچاق مواد مخدر قرار می گیرند

فعالان و مقامات در ولایت هرات افغانستان هشدار می دهند که شمار کودکانی که از سوی قاچاقیان محلی برای داد و ستدمواد مخدر استخدام می شوند رو به افزایش است.

در این میان، کودکان خیابانی ولایتِ غربی افغانستان در برابر افزایش شدید اعتیاد به طور خاصی آسیب پذیر اند. 

صنعت پر رونق و غیرقانونی مواد مخدر در افغانستان باعث می شود مواد مخدر به راحتی در دسترس مردم قرار گیرد و در حدود یازده درصد مردم مشکل سوء استفاده این مواد را دارند. در هرات برگشت هجومی مهاجرین از کشور همسایه-ایران-جاییکه سطح اعتیاد بالا است نیز باعث تشدید این مشکل شده است.

معلم  مجید، رییس دارالتادیب هرات می گوید که بیشتر از سی تن از زندانیان فعلی این محبس به جرم قاچاق مواد مخدر بازداشت شده اند.

رضا هفده ساله می گوید که او توسط کاکای معتادش به قاچاق مواد مخدر استخدام شده بود.

«من مواد مخدر را از یک مرد که در یک سرک در منطقه بابا حاجی شهر هرات ایستاد می شد می گرفتم و سپس آنرا به کاکایم در اسلام قلعه در نزدیکی سرحد ایران انتقال می دادم. از انتقال هر پاکت مواد مخدر 200 افغانی می گرفتم که این کار من را به طرف خرید و فروش مواد مخدر سوق داد و کاملاَ زنده گی ام را تغییر داد.»

عبدالرووف احمدی، سخنگوی پولیس هرات می گوید که آنان در سه ماه اخیر، سی کودک را به جرایم مربوط به مواد مخدر بازداشت کرده اند. او در ادامه گفت که برخی از نوجوانانی که کار چاق را می کنند خودشان نیز معتاد می شوند.

مقامات در هرات می گویند که آنان افزایش عظیمی را در تعداد کودکان معتاد مشاهده کرده اند.

یک سروی که در سال 2014 توسط سازمان های غیر دولتی محلی با هماهنگی با نهاد واسا- نهاد خیریه که برای حفظ حقوق زنان و کودکان کار می کند- انجام شد به تعداد 3000 کودک معتاد را در ولایت هرات به ثبت رساند.

فرهاد جیلانی، سخنگوی والی هرات می گوید که این رقم در دوسال اخیر نزدیک به دو برابر شده است.

او می گوید: «بر اساس سروی واسا در حال حاضر در ولایت هرات 70000 معتاد وجود دارد که 5500 تن آنها کودکان اند.این سروی همچنان نشان داد که بعضی از کودکان بخاطر این که در خیابان ها زنده گی می کردند به آسانی تحت تاثیر قاچاقچیان مواد مخدر قرار می گرفتند و برخی های شان به دلیل معتاد بودن اعضای خانواده شان به اعتیاد رو آورده اند.»

غلام جیلانی دقیق، رییس مبارزه با مواد مخدر در غرب افغانستان می گوید: «بعضی از اطفال بخاطر والدین شان معتاد می شوند. بعضی اوقات والدین عمداَ به آنها مواد مخدر می دهند تا آنها را به خرید و فروش آن عادت بدهند و از این طریق پول کمایی کنند. برخی از کودکان از سوی گروه های قاچاق مواد مخدر به اعتیاد تشویق می شوند تا بعدا آنها را بتوانند در کار و بار قاچاق استخدام کنند.»

وی در ادامه گفت: «گزارش هایی که در یک سال اخیر به ما رسیده نشان می دهند که پنجاه کودک به جرم خرید و فروش مواد مخدر از سوی پولیس بازداشت شده است.» او افزود که برای مبارزه با این مشکل به تلاش های مشترک نیاز است.

او می گوید: «من این مشکل را بارها با نهادهای حمایت کننده و مدافع حقوق کودکان در میان گذاشته ام، اما تا حال هیچ کاری برای از میان برداشتن این مشکل اجتماعی صورت نگرفته است.»

جمعه گل شانزده ساله، کسیکه روز و شبش را در جاده های ساحه تانک مولوی هرات سپری می کند، می گوید پدرش که هشت ماه پیش در یک حادثه ترافیکی جان باخته، او را به مواد مخدر آشنا ساخته بود.

«یکسال پیش وقتی پدرم برای خریداری مواد مخدر به منطقه حاجی عباس رفت من نیز با او رفتم. او به استفاده هیرویین تشویقم کرد و من نیز معتاد شدم. در اوایل از آوردن پاکت های مواد مخدر برای پدرم از مناطق دور دست سرباز زدم، اما وقتی معتاد شدم با شوق به بازار می رفتم و به خودم و پدرم مواد مخدر می خریدم و باهم استفاده می کردیم. مادرم تکلیف گرده داشت. ما پول کافی برای تداوی اش نداشتیم، بناءَ او را از دست دادیم. پدرم به عنوان نگهبان در یک سرای موتر کار می کرد، اما مالک سرای جوابش داد.»

جمعه گل فقط تا صنف چهار درس خوانده است. او پدرش را مقصر وضعیت فعلی اش می داند و می گوید که نمی تواند خود را از اعتیاد نجات دهد.

گزینش آسان

کارشناسان تایید می کنند که گروه ها برای توسعه شبکه های قاچاق شان عمداَ کودکان را مورد هدف قرار می دهند.

مهدی حدید، رییس کمیته امنیتی شورای ولایتی هرات،می گوید: «تحقیقات ما نشان می دهد که اکثر فروشنده گان مواد مخدر را گروپ های مافیایی کنترل می کنند و آنان تلاش می کنند که از کودکان به عنوان راه انکشاف و فروش مواد مخدر استفاده کنند.»

سلیمان که اکنون هژده سال دارد توضیح داد که چگونه توسط یک مرد کهن سال در یک پارک به قاچاق مواد مخدر استخدام شده بود.

«یک روز مکتب نرفتم، چون وظیفه خانگی ام را انجام نداده بودم و از استادم می ترسیدم. به جای رفتن به مکتب، به پارکی رفتم و قدم می زدم که مرد پیری را دیدم که روی یک چوکی نشسته بود. او مشغول خوردنِ شورنخود بود و به من نیز تعارف کرد. در ابتدا ترسیدم، اما سپس حاضر شدم تا در غذایش شریک شوم.»

سلیمان ادامه داد: «وقتی می خواستم بروم، از وی بخاطر شور نخود تشکری کردم و او برایم دوصد افغانی داد و گفت قلم و کتابچه بخر و من هم گرفتم. وقتی پارک را ترک کردم از پشتم صدا زد و گفت فردا نیز همین جا می باشد.»

سلیمان توضیح داد که این آغاز کارش در قاچاق مواد مخدر بود. او از مکتب اخراج شد و سه ماه بعدی را مشغول انتقال بسته های مواد مخدر به همان مرد پیر بود تا اینکه بازداشت شد.

میرویس امینی، رییس حمایت از حقوق اطفال در کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، تایید می کند که شبکه های قاچاق مواد مخدر از کودکان استفاده می کنند.

او می گوید که به خصوص اطفال در قاچاق مواد مخدر مفید استند چون در صورت بازداشت شدن مجازات کمی متوجه آنها است. امینی در ادامه گفت که با وجود شکایات متعدد به دفاتر دولتی در هرات، هیچ قدمی جدی برای مبارزه با این مشکل برداشته نشده است.

سید محمد فقیری، کارشناس امور اجتماعی می گوید: «استفاده اطفال برای قاچاق مواد مخدر ارزان تمام می شود و به سرمایه گذاری زیادی نیاز ندارد. به همین دلیل بسیاری از فروشنده گان مواد مخدر از کودکان استفاده می کنند. این برای خانواده ها به ویژه به والدین مهم و حیاتی است که اطفال شان را از عواقب اعتیاد به مواد مخدر باخبر سازند.»

ناظران می گویند که فساد اداری وضعیت را مغلق تر ساخته و همین مسله باعث می شود که بسیاری از شبکه های قاچاق با مصوونیت از مجازات فعالیت نمایند.

حدید می گوید: «احتمال زیاد وجود دارد که بسیاری از سربازان در مناطق امنیتی مختلف با قاچاقچیان همکاری داشته باشند.»

احمدی یادآور شد که به تازه گی اعضای بیشتر از ده شبکه قاچاق مواد مخدر در ولایت هرات بازداشت شده اند، اما می پذیرد که مقامت امنیتی همکار با قاچاقچیان نیز شناسایی شده اند.

او می گوید: « ما در شش ماه اخیر دو سرباز پولیس را به اتهام داشتنِ ارتباط با قاچاقچیان مواد مخدر از وظایف شان سبکدوش کرده ایم.»

علاوه بر این، مقامات صحت در ولایت هرات هشدار می دهند که امکانات تداوی معتادان نیز کافی نیست، به ویژه برای کودکان.

زمری حسین، از ریاست صحت عامه هرات می گوید: « تنها یک کلینیک برای تداوی کودکان معتاد وجود دارد که آن هم از سوی یک سازمان غیر دولتی ساخته شده.» این کلینیک ظرفیت معالجه صد کودک را در یک سال دارد.

در دارالتعدیب نیز بعضی امکانات برای تداوی اعتیاد و استفاده بیش از حد مواد مخدر وجود دارد و در آنجا کودکان را کمک می کنند تا از عواقب کارهای شان باخبر شوند.

کریم پانزده ساله، از هفت ماه به این سو پس از آنکه حین انتقال بسته مواد مخدر از سوی پولیس بازداشت شد، در دارالتعدیب به سر می برد. او توضیح داد که قادر به بازپرداخت قرضه ای که از همسایه اش گرفته بود نبود و آن مرد هم برایش گفته بود که در عوض پولِ قرض، یک محموله مواد مخدر را انتقال دهد و پس از آن برایش یک مزد معین نیز مقرر کرده بود.

کریم می گوید: «پیش از آن که قربانی قاچاقچیان مواد مخدر شوم زنده گی بسیار خوبی با خانواده ام داشتم. اما پس از آنکه کار را با قاچاقچیان شروع کردم شب و روزم را با ترس سپری می کردم. پولی را که از قاچاق به دست می آوردم اصلا ارزش این همه را نداشت.

کریم در نهایت عواقب کارش را درک کرده بود. او می گوید: «یک روز زمانیکه بعضی از معتادانِ منطقه تانک مولوی هرات- که من برای شان مواد مخدر می بردم- به دلیل سردی هوا و نداشتن مواد مخدر جان باختند فهمیدم که پودر مرگ توزیع می کنم.»