ناخرسندی از مدرسه های پاکستانی در ولایت پکتیکا

گزارش: ابدالی محزون

عمران خان افغان،پسر 15 ساله، متعلم مدرسه از اینکه دانش تاریخ پاکستان را فراگرفته است افتخار می کند. 

زمانیکه از وی راجع به شمار صوبه های پاکستان سوال شد، او تبسم کرد و با اطمینان جواب داد:" چهار صوبه- سند، پنجاب، خیبر پښتونخواه و بلوچستان." از وی پرسیده شد کهچه زمانیپاکستان استقلالش رابدست آورد، او بدون معطلی جواب داد که 14 اگست 1948. 

اما سوال های مشابه در رابطه به کشور خودش، افغانستان وی را گیج کرد. او نمی دانست که چه زمانیاز روز استقلال کشورش تجلیل می شود  و عمران خان فکر می کرد که افغانستان 21 ولایت دارد به عوض 34.

عمران خان متعلم صنف هشتمدر قریه نور آباد ولایت پکتیکاست که مربوط افغانستان می شود نه پاکستان. زمانیکه از نخستین پادشاه افغانستان، احمد شاه ابدالی از وی سوال شد، او جواب داد: " نمی دانم."

عمران خان در مدرسه سید محمد مولوی که یکی از مدرسه های ثبت ناشده در ولسوالی برمل افغانستان است، درس می خواند و نصاب درسی این مدرسه پاکستانی است. در نتیجه، او بوسیله زبان اردو درس های خویش را فرا می گیرد، نه به زبان مادری اش که پشتو است و رایج ترین زبان در جنوب افغانستان می باشد. 

یک گزارش تحقیقی آی دبلیو پی آر در ولایت پکتیکا افشا کرد که هزاران کودک مثل عمران خان در این مدرسه ها درس می خوانند.

درحالیکه بسیاری والدین از این وضعیت دلی ناخوش دارند و می ترسند که کودکان شان هویت افغانی خویش را از دست خواهند داد و برای آینده کشور شان درست آماده نخواهند شد، اما ایشان می گویند که دیگر چاره ای جز فرستادان اطفال شان به این مدرسه ها ندارند.

این مدرسه ها از سوی دولت پاکستان تضمین مالی نشده اند، اما در تشکیل تدریسی این مدرسه ها،افرادی اندکه در پاکستان آموزش دیده اند و از کتاب های وارداتی پاکستانی استفاده می کنند. این مدرسه ها جای خالی مکاتب دولتی را که شورشیان طالب به زور آنها را مسدود کرده اند، پر می کند.

مردم محل می گویند در مناطق که طالبان صاحب نفوذ اند  آنها با مجازات شدید روبرو می شوند؛در صورتیکه نصاب درسی رسمی دولت افغانستان را بکار گیرند.

بودجه این مدرسه ها از سوی مردم محل و افغان های مقیم خارج تمویل می شود

 آی دبلیو پی آر تخمین زده است که 4000 کودک در حال حاضر در 20 مدرسه ی ثبت ناشده در ولسوالی برمل ولایت پکتیکا حاضر می شوند و در کل تا به حال 22000 کودک وارد این سیستم شده است. البته 70 درصد این شاگردان را پسران و بقیه را دخترانی تشکیل می دهد که زیر سن 11 سال اند. 

 این مدرسه ها در مجموع 120 مدرس دارد که همه شان فارغ مدرسه های پاکستانی مانند انور العلوم و شولام اند.

هرچند این مدرسه ها دینی اند، لیکن یک سلسله مضامین اجتماعی، ریاضیات، ساینس، انگلیسی و اردو را هم درس می دهند. زبان پشتو صرف در حد یک مضمون تدریس می شود.

پس از تکمیل صنف چهارم در این مدرس ها، هرگاه شاگردی خواهان ادامه تعلیم باشد ناگزیر است که به پاکستان سفر نماید و در یکی از مکاتب یا کالج های پاکستانی که به زبان اردو تدریس می شود، ثبت نام کند.

متعلمین درین مدرسه ها روز درسی شانرا با خوانش سرود ملی پاکستان آغاز می کنند و بسیاری مضمون ها و کتاب های اردو تحسین و تمجید از کشور پاکستان دارد به شمول  قهرمان های آن سرزمین، قائد اعظم، محمد علی جناح.

 یکی از کتابهای صنف سوم که به زبان اردو است بخشی دارد با این عبارات:" پاکستانی دوستداشتنی، پاکستان جایست که ما جان های خویش برای آن فدا می کنیم: سرحد خیبر پشتونخوا، پنجاب، سند، و بلوچستان. ما همه کودکان پاکستانی هستیم."

مبارز وفادار یکتن از باشندگان قریه نار برمل گفت:" ما کدام رابطه‌ی با حکومت افغانستان نداریم." او گفت که مردم خوشحال اند که اولاد های شان تعلیم دینی می شوند.

مگردیگران دل خوش از تمرکز تدریس نصاب درسی پاکستان ندارند، فراگیری زبان اردو در صورتی قابل قبول است که مردم حد اقل بی سواد نمانند.

ممتاز 45 ساله پدر سه پسر در قریه نور آباد گفت که پسران وی در مدرسه دارالعلوم حقانیه شامل شده اند. هرچند وی هیچ گزینه دیگر  نداشت، او از اینکه اطفالش به زبان اردو درس می خوانند خوش نیست.

نور ولی 30 ساله، دو برادر کوچک و چهار برادر زاده دارد که همه شان در مدرسه قریه می روند. او به آی دبلیو پی آر گفت که درس خواندن به زبان اردو بد است، اما کدام انتخاب دیگری نداشته اند.

او گفت:" طالبان ما را سر می برند اگر به حکومت راجع به این مدرسه ها چیزی بگوییم."

هر مدرسه غیر رسمی بوسیله شخص مدیر " مهتمم" که از سوی مردم قریه مقرر می شود پیشبرده می شود تا امور مالی و جمع آوری پول، استخدام استادان، طرح تقسیم اوقات و مساله پرداخت حقوق به کارمندان را به عهده بگیرد.

زرجانان، مهتمم مدرسه دارالعلوم حقانیه در قریه نار گفت که وجه مالی مدرسه ها از مجرا های مختلف تامین می شود.

خانواده ها سالانه 1000 تا 5000 کلدار پاکستانی پرداخت می کنند، البته این یک امر داوطلبانه است. برعلاوه، هر دهقان قریه 35 کیلو گندم یا جواری کمک می کند. پول این غله جات در کل 200000 تا 300000 کلدار پاکستانی در سال می شود.

 زرجانان گفت که مهتممین مدرسه ها سالانه سفری به امارات متحده عربی نیز می کنند تا وجه مالی آنعده باشندگان قریه را که مقیم آن کشور ها اند؛ نیز جمع آوری کنند. او گفت:" من سالانه 8000 دالر امریکایی از سفر به دبی با خود می آورم."

آی دبلیو پی آر از 12 استاد در رابطه به وضعیت  پرداخت معاشات شان پرسید، ایشان گفتند که معاشات آنها به موقع پرداخت می شود. البته این در تضاد با وضعیت پرداخت در مکاتب دولتی در ولایت پکتیکا است که معلمین با مشکل ؛معاش شانرا بدست می آورند.

 یکتن از استادان که 35سال دارد و به زبان اردو تدریس می کند ؛به شرط عدم افشای هویتش به آی دبلیو پی آر گفت که او در تاریخ  28 هر ماه عیسوی مبلغ 6000 کلدار  معاش دریافت می کند.

او گفت:" روز پرداخت معاشات، مهتمم مدرسه استادان را به دفتر کارش فرامی خواند، بعد دست خود را در جیب می برد و برای کسی 6000 کلدار و برای کسانی هم 10000 کلدار پاکستانی پول می پردازد.

مسوولین: ما کاری زیاد کرده نمی توانیم

در پرتو قوانین افغانستان، این یک امر غیر قانونی است که کسی مدرسه یا مکتبی تاسیس کند و آنرا در چارچوب وزارت معارف ثبت نکند. ماده 297 قانون جزا سه سال حکم زندان را  " برای کسانیکه دست به فعالیت های عامه می زنند، اما جواز رسمی از دولت بدست نمی آورند." تصریح کرده است.

میراجان صحرایی، معاون ریاست معارف پکتیکا پذیرفت که او از وجود چنین مدرسه ها تا زمانیکه آی دبلیو پی آر برایش اطلاع نداد، خبر نداشت.

او گفت:" من راست میگویم، من تا به حال خبر نداشتم."

او گفت که وی نگران این امر است، مخصوصاً از اینکه مردم محل زیر تاثیر خط فکری پاکستانی قرار می گیرند. اما از اینکه ولسوالی برمل از سوی طالبان کنترول می شود ریاست معارف چیزی کرده نمی تواند.

او گفت:" ما پولیس سرحدی، اردوی ملی و واحد های امنیت ملی را در ولسوالی برمل داریم، اما آنها قادر به تامین امنیت در آن ولسوالی نیستند. زیرا آنها از طالبان می ترسند و در داخل  قرارگاه های شان پهره داری می کنند. او گفت:" اگر عساکر حکومتی با سلاح کلانشینکوف و دیگر سلاح ها نمی توانند در قریه ها گزمه کنند، ما چطور می توانیم وجود این 20 مدرسه را بررسی کنیم؟"

مسوولین محلی به  آی دبلیو پی آر گفتند که آنها قادر به تفتیش مدرسه های ولسوالی برمل نیستند. این ولسوالی در همسایگی منطقه  وزیرستان شمالی قرار دارد، این منطقه که از مرکز پکتیکا "شرنه" 80 کیلومتر دور واقع است ،مسوولین به این ولسوالی سفر کرده نمی توانند.

سه سال می شود که 22 مکتب دولتی درین ولسوالی  اعم از ابتدائیه، متوسطه به دلیل مشکلات امنیتی بسته شده است.

در جریان تحقیق سه ماهه، گزارشگر آی دبلیو پی آر ساعت ها وقت خویش را عقب این مدرسه ها سپری کرد تا قادر شدمتعلمین این مدرسه ها را بشمارد. پوشش این گزارش ایجاب می کرد تا خبرنگار به طور عادی ظاهر شود، زیرا مردم محل نسبت به خبرنگاران مشکوک اند، آنها خبرنگاران را به دیده جاسوس می بینند،د پس بسیاری مصاحبه ها به طور مخفی ضبط شده است.

والی پکتیکا، محب الله صمیم مکرراً تقاضای آی دبلیوپی آر برای انجام مصاحبه با وی  را کرد، اما او سخنگوی خویش، مخلص افغان را برای این مصاحبه پیشنهاد کرد.

مخلص افغان ابتدا یافته های آی دبلیو پی آر را رد کرد و گفت که هیچ گاهی هم نشنیده است که در مدرسه های  ولسوالی برمل نصاب پاکستانی تدریس می گردد و یا اینکه درین مدرسه ها شاگردان به زبان  اردو درس می خوانند.

زمانیکه برای مخلص افغان کتاب های اردو که از همان مدرسه ها جمع آوری شده بود، نشان داده شد، او از موضع اولی خود عقب نشست و گفت ممکن این خبر راست باشد. اما او گفت که ممکن به اثر" فساد اداری محلی" چنین کاری شده باشد و گفت علیه کسانیکه مسوول هستند اقدام خواهند شد.

 او گفت:" من همین حالا به پولیس و نیرو های امنیتی زنگ می زنم تا مانع فعالیت های این مدرسه ها شوند."

ابدالی محزون گزارشگر آموزش دیده‌ی آی دبلیو پی در ولایت پکتیکا است.

 این گزارش  بخشی از فعالیت های گزارشدهی اساسی رسانه های جمعی افغانستان از سوی آی دبلیو پی آر در پروژه ننگرهار و ارزگان است.