سکتور درحال نزول صنایع دستی افغانستان

از زمانی که شوهر فاطمه سه سال قبل در اثر انفجار بم جانش را از دست داد، او شش کودک خوردسالش با اتکا به مهارت سوزن دوزی اش تمویل کرده است.

این باشنده شهر قندهار ماه ها بالای یک کار بسیار ظریف صرف می کند که معمولاً بعد از تکمیل به قیمت حداکثر 10 هزار افغانی به فروش می رسد.

اما فاطمه گفت که اخیراً دکانداران علاقه ای به این نوع دست بافی های ظریف ندارند و قیمت ناچیزی برای آنها پیشنهاد می کنند.

او گفت: "من یخن، دستمال و چیزهای دیگر شبیه آنها را با زحمت بسیار می دوزم. من چهار پنج ماه با تار و سوزن کار می کنم ولی دیگر سودی از آن نمی برم."

فاطمه گفت که انگشتانش با نوک سوزن زخمی و خونین شده ولی هیچ چیزی برایش نمانده است تا نشان دهد. او می ترسد که به زودی کاملاً از کار دست خواهد کشید.

نهادها انکشافی زمانی صنایع دستی سنتی افغانستان را به منظور انکشاف اقتصاد محلی کمک می کردند.

بعداز تهاجم خارجی به رهبری امریکا در سال 2001 که باعث کنار زدن طالبان از قدرت شد، نهادهای کمک دهنده و ادارات بین المللی بخصوص پروژه هایی را که هدف شان زنان بودند، کمک می کردند.

اما سکتور صنایع دستی از سال 2014، زمانی که بیشتر نیروهای بین المللی افغانستان را ترک گفتند تاکنون کاهش شدیدی را متحمل شده است.

اقتصاد افغانستان پس از خروج این نیروها با مشکلاتی مواجه شده و کاهش خارجیانی که در افغانستان زندگی و کار می کردند باعث کاهش بازار محصولا سنتی نیز شده است.

سمیع الله در سرک رنگریزان شهر قندهار دکان دارد، بازاری که بخاطر صنایع دستی اش مشهور می باشد.

او گفت که در گذشته هر ماه به تعداد 20 تا 25 یخن، دستمال و دیگر دستبافی های زنان قندهار را می فروخت. اما اکنون این رقم به 4 تا 5 عدد پایین آمده است.

به همین دلیل به گفته سمیع الله دکانداران قیمت بسیار پایین به تولید کنندگان پیشنهاد می کنند.

او گفت: "در گذشته ما یک یخن کامل را به 15،000 افغانی می خریدیم و به 20،000 افغانی می فروختیم. حال خریداران حاضرند بین 8،000 تا 10،000 افغانی برای این یخن ها بپردازند، به همین خاطر باید ما آنها را از زنان به قیمت پایین تر بخریم."

فرزانه باشنده قریه خواجه ملک ولسوالی ارغنداب قندهار نیز شاهد کاهش شدید درآمدش بوده است.

او که بخاطر کار بسیار ماهرانه اش در محل معروف است برای هر کار کوچک اش از جمله دوختن یک یخن قندهاری از 15،000 تا 20،000 افغانی می گرفت.

اما اکنون فرزانه می گوید که بازار از بین رفته است. او و فاطمه هردو از حکومت محلی خواستند که فرصت های شغلی برای زنان ایجاد کنند و برای تولیدات صنایع دستی شان در ولایت قندهار و خارج از آن بازاریابی کنند.

مقامات محلی در این ولایت جنوبی تایید می کنند که کمبود بازار مناسب مشکل جدی برای زنان محل است.

رقیه اچکزی رییس امور زنان قندهار گفت که ریاست آنان برنامه ایجاد یک بازار تولیدات صنایع دستی زنان را در قندهار روی دست دارند و از قبل با وزیر امور زنان، دفتر والی، انجوها و دیگر نهادهای ذیربط مشوره کرده است.

او افزود: "این واقعاً یک مشکل اقتصادی کلان است. اما ما برای حل این مشکل به دروازه های زیادی سر زده ایم. تاکنون تنها تعهد همکاری دریافت کرده ایم، دیده شود که آیا آنان وعده های شان را برآورده می سازند یا خیر."

 محمد اکرم عابد اقتصاددان گفت که کمک به تولید کنندگان کوچک برای کل اقتصاد مهم است.

آقای عابد افزود که ایجاد بازار برای زنان فعال در صنایع دستی اثر مثبت بر اقتصاد مردم محل دارد و می تواند به از بین بردن فقر کمک کند.

او افزود: "اگر بازاری محصولات تولیدی زنان ایجاد شود یکی از فواید {فوری} آن این خواهد بود که خود زنان محصولات شان را بفروشند. زنان دیگر نیز تشویق خواهند شد که در این عرصه کار کنند. در نتیجه زنان بیشتری تشویق به کمک مالی به خانواده های شان خواهند شد."

برخی ها می گویند که تولید کنندگان باید برای دست یابی به بازار کلان تر طرح های شان را بروز و تازه کنند.

مریم درانی رئیس یک انجمن فرهنگی و در قندهار موسوم به خدیجه کبرا است. او به آی دبلیو پی آر گفت که نهادشان قبلاً با 250 زن در عرصه صنایع دستی کار می کرد اما اکنون از تولید این محصولات دست برداشته اند زیرا قادر به فروش شان نمی باشند.

او پیشنهاد کرد که زنان محل می توانند ظرفیت فروش محصولات شان را افزایش دهند مشروط به آنکه طرح های مدرن شان در سطح بین الملل ثابت گردند.

اما دیگران بر اهمیت حفاظت از صنایع دستی قندهار بعنوان بخشی از میراث ملی افغانستان تاکید دارند.

حیات الله رفیقی استاد ادبیات پشتو در پوهنتون قندهار گفت که خامک دوزی های دستباف مثل خطاطی، حکاکی و دیگر هنرهای دستی یک هنر است.

به گفته او چندین دهه جنگ و بی توجهی حکومت این بخش فرهنگ افغانستان را تضعیف کرده است.

او افزود: "جنبه هنری صنایع دستی زنان قدیمی تر از جنبه اقتصادی اش است. ما از حکومت و جامعه بین المللی می خواهیم تا برای حفظ این هنر تلاش های همه جانبه انجام دهند."