افغانستان: زنان قربانی تریاک می‌شوند

بی‌بی روشن، مادر سه فرزند از ولسوالی زیباک ولایت بدخشان از هشت‌ساله‌گی به این سو از تریاک استفاده کرده است.

والدین او معتاد بودند و او را نیز مواد مخدر می‌دادند. بی‌بی روشن که در قریه زرخان زندگی می‌کند فعلا عین عمل را با خانواده خودش انجام می‌دهد.

وی به آی‌ دبلیو پی‌ آر گفت: « وقتی کودکانم در خانه سر و صدا می‌کنند به آنان تریاک می‌دهم تا آرام شوند و خواب شان ببرد.» او در هر ۲۴ ساعت، ۲۰ گرام تریاک را مصرف می‌کند.

بی‌بی روشن می‌گوید: « وقتی تریاک می‌کشم احساس عجیبی برایم دست می‌دهد، سبکتر می‌شوم و خود را خیلی راحت احساس می‌کنم.»

باورها وجود دارد که در ولایت شمال‌شرقی بدخشان-یکی از تولید کنندگان عمده خشخاش در کشور- روزانه هزاران زن از تریاک استفاده می‌کنند.

با‌ آنکه ارقام رسمی تازه در این مورد وجود دارد، اما خبرنگاران آی دبلیو پی آر جهت جمع‌اوری ارقام در مورد اعتیاد زنان به مواد مخدر به مناطق مختلف بدخشان سفر کردند و یک پژوهش شش‌ماهه راه به راه انداختند.

مصاحبه‌هایی که با معتادان و رهبران محلی انجام شد نشان دادند که در هرقریه ده‌ها زن معتاد وجود دارد. آنان روزانه بطور میانگین ۲۰ گرام خشخاش به ارزش دو یا سه‌دالر امریکایی مصرف می‌کنند که عادتِ پرخرچی است.

محمد قاید افندی، رییس مبارزه با مواد مخدر ولایت بدخشان، خاطرنشان ساخت که اعتیاد به مواد مخدر یک چالش جدی در این ولایت است. او به آی دبلیو پی‌ آر گفت که وقتی منابع موجود نباشد جمع‌آوری ارقام دقیق‌ در مورد میزان اعتیاد ممکن نیست.

آقای افندی می‌گوید: « ما می‌دانیم که هزاران زنِ معتاد در بدخشان وجود دارد، ولی تعداد دقیق آنها را نمی‌دانیم، چون تا حال نتوانسته‌ایم آنها را ثبت نماییم.»

مقامات در بدخشان می‌گویند که زنان زیادی به مواد مخدر معتاد اند، به ویژه در ولسوالی‌های واخان، اشکاشم، زیباک، یمگان، کران و منجانِ این ولایت.

با وجود این همه فقط یک مرکز ۲۵بستر معالجه معتادان در ولسوالی شغنان بدخشان وجود دارد. آقای نجیب‌الله، رییس این مرکز نیز می‌پذیرد که آنان نتوانسته اند شمار دقیق معتادان را تخمین کنند.

دو مرکز خصوصی- شفاخانه هفتاد بستر شهامت در بهارک و شفاخانه ۲۵ بستر بنیاد آغاخان در اشکاشم- نیز زنان معتاد را معالجه می‌کنند.

آخرین آمار در مورد اعتیاد زنان در بدخشان را UNODCدر یکی از گزارش‌هایش در ۲۰۰۵ ارایه کرده است که شمار زنان معتاد در بدخشان را ۳۰۰۰ تن نشان می‌دهد.

شمس علی شمس، رییس خدمات صحی بنیاد آغاخان در بدخشان شمار این معتادان را ۷۰۰۰ تن تخمین می‌کند.

وی می‌گوید که آنان در نه سال گذشته ۱۴۰۰ زن را معالجه کردند، اما بیشتر آنان دوباره به تریاک روی آوردند.

در همین حال، آقای افندی نیز تایید می‌کند که باوجود تلاش‌های زیاد مراکز معالجه در بدخشان، ۹۰ درصد زنان دوباره به مواد مخدر روی آوردند.

وی در ادامه گفت که علت اصلی این مشکل امکانات غیر معیاری شفاخانه‌ها است. کلینیک‌ها دارای داکتران مسلکی نیستند و تجهیزات امروزی و کافی را نیز در اختیار ندارند که همین مشکلات باعث می‌شوند مریضان خیلی زود مرخص شوند و در نهایت دوباره معتاد شوند.

ذوفنون حسام ناطق، رییس امور زنان بدخشان می‌گوید که مصرف مواد مخدر تبدیل به یک بخش معمول زندگی زنان در این ولایت شده است.

در همین‌حال، عبدالحی انتظامی، رییس معارف بدخشان می‌گوید که با سروی که دفتر آنان سال گذشته در مکاتب مناطق سرحدی انجام داد دریافتند که ۳۸۰ معلم زن و ده ها دانش‌اموز دختر معتاد به مواد مخدر اند.  

ارزان و در دسترس

در رده‌بندی دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۶، افغانستان با تولید سالانه ۳۳۰۰ تن خشخاش، به عنوان بزرگترین تولید کننده خشخاش در جهان شناخته شد. این در حالی است که افغانستان در سال ۲۰۱۵ نیز ۷۰ درصد مواد مخدر جهان را تولیده کرده بود.

چون تریاک در افغانستان نسبتاً ارزان و قابل دسترس است و به طریقه‌های مختلف مصرف شده می‌تواند از این رو استفاده آن در این کشور خیلی معمول است.

دولت محمد، ملک قریه زرخان می‌گوید که بیشتر تولیدات تریاک آنها را زنان جوان مصرف می‌کنند.

آنها قطعات کوچک تریاک را گرفته  و بالای یک پارچه فلزی حرارت می‌دهند و پس از آن به واسطه یک پایپ باریک فلزی دود آن را استنشاق می‌کنند.

به گفته او مصرف تریاک با این شیوه تقریباً ده‌ دقیقه وقت را می‌گیرد. وی علاوه کرد: « زنان مسن مقداری از تریاک را به اندازه یک تابلیت در می‌آورند و با چای آن را می‌بلعند.» این زنان برای خریدن تریاک، اموال منازل شان را به فروش می رسانند.

زربیگم، خانم معتاد از قریه سرچشمه می‌گوید که شوهر او چهار گاو و ۱۲ گوسفند دارد و وی برای پیدا کردن سه دالر پول تریاک روزانه اش شیر آنها را می فروشد.

در همین حال، خانم فقیری که در ولسوالی اشکاشم با لقب «قوماندان» مشهور است می‌گوید که او بیست‌سال است به مواد مخدر معتاد است. وی هر روز در بازار محل تگدی می‌کند تا سه دالر پول تریاکش را پیدا کند.

با توجه به گفته‌های سید باقرشاه پامیرپور، رییس شورای انکشافی قریه زرخان در ولسوالی زیباک، بیشتر معامله‌کنندگان تریاک در بازارهای محلی فعالیت دارند.

وی می‌گوید فروشندگان تریاک اغلباً مردان جوان بیکاری استند که در بازار مواد مخدر می‌فروشند. پولیس برای جلوگیری از این عمل تا هنوز هیچ کاری نکرده است.

در همین‌حال، احمد نوید فروتن، سخنگوی والی بدخشان نیز تایید می‌کند که صدها فروشنده‌ی مواد مخدر در این ولایت فعالیت دارند.

وی در ادامه گفت که پولیس محلی منابع کافی ندارند تا افسران بیشتری را جهت جلوگیری از خرید و فروش مواد مخدر در قریه جات استخدام کنند.

رییس شورای محلی در ولسوالی زیباک که نخواست نامش فاش شود گفت که زنان معتاد هر روز مقدار ۲۰ گرام تریاک به ارزش سه‌ دالر را مصرف می‌کنند که در یک جامعه کم‌ درآمد مبلغ قابل توجهی است.

مصاحبه‌‌های که با ۲۰ خانم در سه قریه انجام شد نیز ثابت کرد که زنان ماهانه تا ۹۰ دالر امریکایی را خرچ اعتیاد شان می‌کنند.

با این حال، با وجود هزینه زیاد مالی و اجتماعی که اعتیاد دارد، زنان معتاد می‌گویند که استفاده از مواد مخدر آنان را کمک می‌کند تا سختی‌های روزمره‌ی زندگی شان را نفهمند و احساس آرامش کنند.

بی‌بی گل، یک خانم معتاد از قریه اوساس ولسوالی اشکاشم در حالیکه دود تریاک را بواسطه یک پایپ باریک فلزی استنشاق می‌کرد گفت که او بدون مواد مخدر زندگی کرده نمی‌تواند.

وی علاوه کرد: « من بدون غذا می‌توانم یک شبانه‌روز را بگذرانم، ولی بدون تریاک نمی‌توانم زندگی کنم.»